اگر شما نیز از فعالان بازار سرمایه باشید، به احتمال قوی مفهوم P/E بارها به گوشتان خورده است. نسبت P/E از مفاهیم تحلیل بنیادی است که تحلیلگران از آن برای ارزشگذاری سهام یک شرکت و همچنین مقایسه سهام دو یا چند شرکت با یکدیگر استفاده می‌کنند. از این نسبت نه تنها در تحلیل سهام شرکت‌های بورسی بلکه در تحلیل سهام شرکت‌های خارجی نیز استفاده می‌شود. در ادامه‌ی این مقاله قصد داریم با نسبت P/E و کارکرد آن آشنا شویم.

 

padash.ir

 

نسبت‌های مالی

همانطور که می‌دانیم تحلیل بنیادی، یک از روش‌های تحلیلی است که برای ارزشگذاری و شناسایی سهام مستعد رشد، از آن استفاده می‌شود. در تحلیل بنیادی یکی از مفاهیمی که برای تحلیل سهام شرکت‌ها از آن استفاده می‌شود؛ استفاده از نسبت‌های مالی است. برای درک اهمیت استفاده از نسبت‌های مالی اجازه دهید مثالی را ارائه کنیم:

فرض کنید شرکت الف بعد از گذشت یکسال فعالیت، مبلغ 1 میلیارد تومان سود خالص شناسایی کرده است؛ از طرف دیگر نیز شرکت ب بعد از گذشت یکسال فعالیت، مبلغ 15 میلیارد تومان سود خالص شناسایی کرده است. با توجه به این اطلاعات آیا می‌توان نتیجه گرفت که شرکت ب نسبت به شرکت الف عملکرد بهتری داشته است؟ قطعا خیر. اما چرا؟ در پاسخ باید گفت که در ابتدایی ترین حالت ممکن است اندازه این دو شرکت با یکدیگر برابر نباشد؛ برای مثال ممکن است سرمایه (حقوق صاحبان سهام) شرکت الف 10 میلیارد تومان اما سرمایه شرکت ب 700 میلیارد تومان باشد، در نتیجه شرکت ب نسبت به خودش سود خوبی شناسایی نکرده ولی شرکت الف نسبت به خودش سود خوبی را شناسایی کرده است. این مفهوم را با نسبت ROE (سود خالص تقسیم بر حقوق صاحبان سهام) اندازی می‌کنند که در مقالات بعدی با آن آشنا خواهیم شد.

با توجه به مطالب بالا احتمالا نتیجه‌گیری کرده باشید که از نسبت‌های مالی برای 1.مقایسه شرکت‌ها با یکدیگر و 2.مقایسه یک شرکت با گذشته خودش استفاده می‌شود.

نسبت‌های مالی با توجه به مفهومشان به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

1.نسبت‌های نقدینگی

2.نسبت‌های فعالیت (کارایی)

3.نسبت‌های اهرمی

4.نسب‌های سودآوری

5.نسبت‌های بازاری

هر کدام از این دسته‌ها نیز خود به نسبت‌های زیادی تقسیم می‌شوند که هر کدام مفاهیم خاصی از شرکت را بازگو می‌شوند؛ در مقالات بعدی به صورت کامل در مورد نسبت‌های مالی صحبت خواهیم کرد.

نسبت P/E جزو نسبت‌های بازاری است که در ادامه به تشریح این نسبت خواهیم پرداخت.

 

نسبت P/E

همانطور که در مقاله صورت سود و زیان صحبت کردیم، صورت سود و زیان یکی از صورت‌های مالی اساسی است که شرکت‌های سهامی پذیرفته در بازار بورس موظف هستند آن‌ را همراه با صورت وضعیت مالی (ترازنامه) و صورت جریان وجه نقد، هر سه ماه یکبار در سایت کدال منتشر و در اختیار عموم افراد و ذینفعان شرکت قرار دهند. به صورت خلاصه در صورت سود و زیان هر شرکت امکان مشاهده درآمدها و هزینه‌های شرکت قابل مشاهده است که در انتهای صورت سود و زیان پس از کسر تمامی هزینه‌ها از مجموع درآمدها، سود خالص و سود خالص هر سهم قابل مشاهده می‌باشد.

سود خالص هر سهم یا EPS (Earning Per Share) حاصل تقسیم سود خالص شرکت بر تعداد کل سهام شرکت است که در واقع سودی که شرکت به ازای هر سهم محقق کرده است را نمایان می‌کند.

حال به منظور محاسبه نسبت P/E کافیست، قیمت سهم شرکت (Price) را بر سود خالص هر سهم (EPS) تقسیم کنیم. به نسبت P بر E در اصطلاح نسبت قیمت به درآمد نیز گفته می‌شود. نسبت P/E به صورت کلی به دو نوع تقسیم می‌شود:

1.نسبت P/E تحقق یافته

نسبت P/E تحقق یافته، همانطور که از نامش مشخص است، حاصل تقسیم قیمت فعلی سهم بر EPS یک سال گذشته (12 ماه گذشته یا 4 فصل گذشته) سهم است که در اصطلاح به آن P/E TTM (Trailing Twelve Months) گفته می‌شود. برای مشاهده P/E TTM کافیست به سایت TSETMC.ir مراجعه کرده و نماد شرکت مورد نظر خود را جستجو کنید. برای مثال در تصویر زیر تابلو معاملاتی نماد شرکت شبندر را مشاهده می‌کنیم که P/E TTM آن برابر با 5.39 می‌باشد.

 

padash.ir

 

2.نسبت P/E برآوردی

نسبت P/E برآوردی، حاصل تقسیم قیمت سهم بر EPS برآوردی است که تحلیلگران با استفاده از شاخص‌های اقتصادی، نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره، تورم و... آن را برای سال آینده پیش بینی می‌کنند. P/E برآوردی در تحلیل سهام یک شرکت نسبت به P/E TTM از درجه اهمیت بالاتری برخوردار است. برای پیش‌بینی نسبت P/E برآوردی، تحلیلگر باید از دانش مالی و تجربه بالایی برخوردار باشد. به P/E برآوردی در اصطلاح P/E forward گفته می‌شود.

 

تفاوت P/E TTM و Forward

همانطور که در تعاریف این دو نوع P/E صحبت کردیم، P/E ttm گذشته‌گرا و P/E forward آینده‌نگر است؛ برای مثال فرض کنید P/E فعلی شرکتی (ttm) برابر با 5 است و P/E برآوردی آن عدد 7 پیش بینی می‌شود؛ در نتیجه انتظار می‌رود که قیمت سال آینده شرکت افزایش یافته تا P/E به عدد 7 برسد.

 

کاربرد نسبت P/e

نسبت P/E سه نوع کارکرد دارد که در ادامه با آن آشنا خواهیم شد:

1.فرض کنید 1.000.000 تومان در بانک سپرده‌گذاری کرده ایم و نرخ بهره بانکی نیز برای مثال %20 می‌باشد که بدین معنی است که هر ساله 200.000 تومان سود به سرمایه ما تعلق می‌گیرد. حال اگر  1.000.000 تومان را بر 200.000 تومان سود تقسیم کنیم، عدد 5 بدست می‌آید؛ این به آن معنی است که ما راضی شده‌ایم به ازای 1 ریال سود، 5 ریال سرمایه‌گذاری کنیم.

2.کارکرد دیگری نسبت P/E دارد، دوره بازگشت سرمایه می‌باشد؛ البته این استنباط از P/E از لحاظ علم مالی کاملا نادرست است و مفهوم دوره بازگشت سرمایه یا PP (Pay back Period) از طریق فرمول دیگری محاسبه می‌شود؛ اما به صورت خیلی ساده و مبتدیانه، می‌توان از P/E به عنوان دوره بازگشت سرمایه استفاده کرد. برای مثال اگر P/E=5 باشد یعنی 5 اگر هر سال سود را برداشت کنیم، بعد از 5 سال اصل سرمایه ما ایجاد می‌شود.

3.کارکرد سوم نسبت P/E در ارزشگذاری سهام شرکت استفاده می‌شود. البته روش‌های دیگری نیز برای ارزشگذاری سهام شرکت وجود دارد که P/E فقط یکی از آن‌ روش‌ها می‌باشد. برای مثال فرض کنید نسبت P/E برآوردی سهام شرکتی 7 و EPS آن نیز عدد 100 تومان می‌باشد؛ حال با ضرب P/E در EPS ارزش شرکت محاسبه می‌شود که در این مثال عدد 700 تومان می‌باشد. حال اگر قیمت سهام شرکت کمتر از این مقدار باشد، آن قیمت، می‌تواند قیمت مناسبی برای خرید سهام شرکت باشد.

 

P/E بالا باشد یا پایین؟

با توجه به تفاسیری که از P/E ttm و P/E forward داشتیم، زمانی که P/E ttm یک شرکت بالا است به این معنی است سرمایه‌گذاران انتظار دارند که سود شرکت (EPS) در آینده افزایش و در نتیجه از آنجا که EPS در مخرج قرار دارد، P/E در آینده دوباره متعادل شود. در مورد P/E ttm پایین نیز سرمایه‌گذاران عکس این قضیه را پیش‌بینی کرده و انتظار دارند سود شرکت در آینده کاهش و مخرج P/E کاهش و مجددا P/E متعادل خواهد شد.

نکته دیگری که در مورد P/E وجود دارد، P/E منفی است. P/E منفی به معنی این است که شرکت نه تنها سودی شناسایی نکرده، بلکه زیان ساخته است و در واقع EPS منفی و شرکت زیان‌ده است.

 

 
مولف: علیرضا صبحی کمال