بازار بورس در هر کشوری دماسنج اقتصادی آن کشور تلقی می‌شود که بنگاه‌های اقتصادی از طریق آن به تامین منابع مالی مورد نیاز خود می‌پردازند. بنگاه‌های اقتصادی به منظور پذیرش در بازار بورس ملزم به رعایت قوانین خاصی هستند؛ اما سوال اصلی این است که قوانین بازار بورس توسط چه ارگانی تصویب می‌شود؟ شورای عالی بورس مهم‌ترین رکن بازار بورس محسوب می‌شود که عمده وظایف آن قانون گذاری و نظارت بر بازار بورس می‌باشد.

طبق قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که در آذر سال 1384 تصویب شده است، شورای عالی بورس وظایف خاصی را بر عهده دارد که در ادامه‌ی این مقاله با شورای عالی بورس و وظایف آن آشنا خواهیم شد.

 

شورای عالی بورس 

 

شورای عالی بورس

شورای عالی بورس بالاترین رکن در بازار سرمایه می‌باشد که مهم‌ترین وظیفه آن تعیین سیاست‌های کلی و خط مشی بازار سرمایه و اجرای قانون بازار بورس و اوراق بهادر می‌باشد. ریاست شورای عالی بورس بر عهده وزیر اقتصاد و دارایی و دبیر آن رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار است و مادامی که مصوبات شورا به تایید رئیس شورا نرسید، مصوبه اجرایی نخواهد شد.

سازمان بورس و اوراق بهادار یکی دیگر از ارکان بازار سرمایه می‌باشد که توسط یک هیئت مدیره 5 نفره مدیریت می‌شود؛ این سازمان زیر نظر شورای عالی بورس فعالیت می‌کند و از جمله وظایف آن اجرای مصوبات شورای عالی بورس، تنظیم قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای آن می‌باشد.

اعضای شورای عالی بورس

شورای عالی بورس متشکل از 12 نفر است که این اعضا به ترتیب به شرح زیر هستند:

1-وزیر امور اقتصادی و دارایی.

2-وزیر بازرگانی.

3-رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

4-رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون.

5-رئیس سازمان بورس که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد.

6-دادستان کل کشور یا معاون وی.

7-یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها.

8-سه نفر خبره مالی منحصرا از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران.

9-یک نفر خبره منحصرا از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیأت وزیران برای هر بورس کالایی.

تبصره1-ریاست شورا با وزیر امور اقتصادی و دارایی خواهد بود.

تبصره2-مدت مأموریت اعضای موضوع بندهای (7)،(8)و(9) پنج سال است و نمی‌توان آنان را از میان

اعضای هیأت مدیره و کارکنان سازمان انتخاب کرد.

تبصره3-انتخاب مجدد اعضای موضوع بندهای (7)،(8)و(9)  این ماده حداکثر برای دو دوره امکان‌پذیر

خواهد بود.

تبصره4-اعضای موضوع بند (9)، فقط در جلسات مربوط به تصمیم گیری همان بورس شرکت می‌کنند.

وظایف شورای عالی بورس

1-اتخاذ تدابیر لازم جهت ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عالیه بر اجرای این قانون.

2-تعیین سیاستها و خط مشی بازار اوراق بهادار در قالب سیاستهای کلی نظام و قوانین و مقررات مربوط.

3-پیشنهاد آئین نامه‌های لازم برای اجرای این قانون جهت تصویب هیأت وزیران.

4-تصویب ابزارهای مالی جدید.

5-صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس، شرکتهای سپرده‌گذاری مرکزی اوراق

بهادار و تسویه وجوه و شرکتهای تأمین سرمایه.

6-تصویب بودجه و صورت‌های مالی سازمان.

7-نظارت بر فعالیت و رسیدگی به شکایت از سازمان.

8-تصویب نوع و میزان وصولی‌های سازمان و نظارت بر آنها.

9-انتخاب بازرس-حسابرس سازمان و تعیین حق‌الزحمه آن.

10-انتخاب اعضای هیأت مدیره سازمان.

11-تعیین حقوق و مزایای رئیس و اعضای هیأت مدیره سازمان.

12-انتخاب اعضای هیأت داوری و تعیین حق‌الزحمه آنان.

13-اعطای مجوز به بورس به منظور عرضه اوراق بهادار شرکتهای پذیرفته شده خود در بازارهای جهانی.

14-اعطای مجوز پذیرش اوراق بهادار خارجی به بورس.

15-اعطای مجوز به بورس جهت معاملات اشخاص خارجی در بورس.

16-سایر اموری که به تشخیص هیأت وزیران به بازار اوراق بهادار مربوط باشد.

 

محدودیت‌های اعضای شورای عالی بورس

به منظور اینکه اعضای شورای عالی بورس نتوانند به نفع منافع شخصی خود تصمیم بگیرند یا از اطلاعات نهانی برای انجام معاملات استفاده کنند، دارای محدودیت‌هایی هستند؛ برای مثال اعضای این شورا موظف‌ هستند فعالیت‌های اقتصادی و شغل‌های تمام‌وقت یا پاره‌وقت خود را که طی دو سال اخیر داشته‌اند به رئیس قوه‌قضاییه گزارش دهند؛ همچنین اعضای این شورا از انجام معامله در بازار بورس چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم منع شده‌اند و مشارکت در انجام معامله برای آنان جرم انگاری شده‌ است.