اگر از فعالان بازار سرمایه یا هر بازار دیگری باشید، احتمالا اصطلاحاتی همچون عرضه و تقاضا را قبل‌تر شنیده‌اید؛مفهوم عرضه و تقاضا یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین اصطلاحاتی است که در هر بازاری با آن مواجه هستیم. در علم اقتصاد مفهوم عرضه و تقاضا اولین و مقدماتی‌ترین مفهومی است که در مورد آن صحبت می‌شود. عرضه و تقاضا بیان‌گر رابطه بین قیمت و مقدار تولید و مصرف یک کالا یا خدمات است که در ادامه‌ی این مقاله با این مفاهیم آشنا خواهیم شد.
تعریف تقاضا
تقاضا یا Demand رابطه بین قیمت و مقدار از دیدگاه مصرف‌کنندگان است. تقاضا در واقع مقدار کالا و خدماتی است که مصرف‌کنندگان با توجه به قیمت درخواست خریداری آن کالا یا خدمات را دارند.
به عنوان مثال فرض کنید سالانه 1.000.000 خودرو از تمام شرکت‌های خودروسازی خریداری می‌شود، در نتیجه تقاضای خودرو 1.000.000 عدد است.
قانون تقاضا
طبق قانون تقاضا، در صورت ثبات در سایر عوامل، همواره بین قیمت و مقدار مصرف یک کالا یا خدمات رابطه‌ی معکوس وجود دارد؛ یعنی با بالارفتن قیمت یک کالا، تقاضای آن کاهش می‌یابد.
در علم اقتصاد، تقاضا را با حرف D، قیمت یک کالا و خدمات را حرف P و مقدار آن را با حرف Q که به ترتیب مخفف کلمه‌های Demand، Price و Quantity هستند، نشان می‌دهند.
در تصویر زیر نمودار تقاضا را مشاهده می‌کنیم و همانطور که مشخص است بین قیمت (P) و مقدار (Q) طبق قانون تقاضا رابطه عکس وجود دارد؛ زمانی که قیمت بالا می‌رود مقدار مصرف کاهش و زمانی که قیمت کاهش می‌یابد، مقدار مصرف افزایش می‌یابد.
تغییر در تقاضا
تقاضا به دو شکل ممکن است تغییر کند:
1.تغییر در مقدار تقاضا
در این حالت مقدار تقاضا صرفا با تغییر در قیمت اتفاق می‌افتند؛ برای مثال: فرض کنید کالای الف در قیمت 1000 تومان تقاضای 100 دارد، حال اگر قیمت کالا به 500 تومان کاهش یابد، تقاضا افزایش یافته و به 200 ارتقا پیدا می‌کند. در این حالت صرفا بر روی نمودار حرکت می‌کنیم.
2.تغییر در تقاضا
در این حالت، قیمت کالا ثابت و بدون تغییر است اما سایر عوامل (همچون افزایش درآمد، قیمت کالاهای جانشین و مکمل و...) باعث تغییر در تقاضا می‌شود؛ برای مثال فرض کنید قیمت کالای الف که از نوع کالای عادی (کالایی که بین درآمد و تقاضای آن ارتباط مستقیم وجود دارد) است، ثابت و 1000 تومان است ولی درآمد فرد افزایش یافته است، در نتیجه فرد از کالای الف بیشتر مصرف می‌کند و تقاضا بیشتر می‌شود. در این حالت نمودار تقاضا انتقال می‌یابد و تقاضای کالای الف در همان قیمت 1000 تومان افزایش می‌یابد.
تعریف عرضه
عرضه یا Supply رابطه بین قیمت و مقدار از دیدگاه تولید‌کنندگان است. عرضه در واقع مقدار کالا و خدماتی است که تولید‌کنندگان با توجه به قیمت اقدام به تولید آن کالا یا خدمات می‌کند.
قانون عرضه
طبق قانون عرضه، در صورت ثبات در سایر عوامل، همواره بین قیمت و مقدار تولید یک کالا یا خدمات رابطه‌ی مستقیم وجود دارد؛ یعنی با بالارفتن قیمت یک کالا، عرضه آن افزایش می‌یابد.
در علم اقتصاد، عرضه را با حرف S که مخفف کلمه supply است نشان می‌دهند.
در تصویر زیر نمودار عرضه را مشاهده می‌کنیم و همانطور که مشخص است بین قیمت (P) و مقدار (Q) طبق قانون عرضه رابطه مستقیم وجود دارد؛ زمانی که قیمت بالا می‌رود مقدار تولید افزایش و زمانی که قیمت کاهش می‌یابد، مقدار تولید کاهش می‌یابد.
تغییر در عرضه
عرضه به دو شکل ممکن است تغییر کند:
1.تغییر در مقدار عرضه
در این حالت مقدار عرضه صرفا با تغییر در قیمت اتفاق می‌افتند؛ برای مثال: فرض کنید کالای الف در قیمت 1000 تومان مقدار عرضه 100 است، حال اگر قیمت کالا به 2000 تومان افزایش یابد، عرضه افزایش یافته و به 200 ارتقا پیدا می‌کند. در این حالت صرفا بر روی نمودار حرکت می‌کنیم.
2.تغییر در عرضه
در این حالت، قیمت کالا ثابت و بدون تغییر است اما سایر عوامل (همچون پیشرفت تکنولوژی، قیمت عوامل تولید (نیروی کار و مواد اولیه)، تعداد تولیدکننده، آب‌وهوا و...) باعث تغییر در عرضه می‌شود؛ برای مثال فرض کنید قیمت کالای الف ثابت و 1000 تومان است ولی با پیشرفت تکنولوژی مقدار تولید از 100 به 200 افزایش یافته است.
تعریف تعادل
تعادل به زمانی اطلاق می‌گردد که عرضه و تقاضا با یکدیگر برابر است و در نمودار عرضه و تقاضا نقطه‌ای است که نمودار تقاضا و نمودار عرضه یکدیگر را قطع می‌کنند. نقطه‌ی تعادلی عرضه و تقاضا کارآمدترین نقطه اقتصادی است. در نقطه تعادلی، مقدار تعادلی را با Qe و قیمت تعادلی را با Pe نشان می‌دهند.
تغییر در قیمت و مقدار تعادلی
شرایط تعادلی ممکن است به دلایلی تغییر یابد و تعادل جدیدی ایجاد شود. انتقال (افزایش یا کاهش) در عرضه و تقاضا باعث از بین رفتن تعادل و ایجاد تعادل جدید می‌شود؛ تغییر در تعادل به 4 دلیل ممکن است اتفاق بیافتد که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.
1.افزایش در عرضه
همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم زمانی که عرضه افزایش می‌یابد نمودار عرضه به سمت پایین و راست منتقل می‌شود در نتیجه در این حالت قیمت تعادلی (Pe) کاهش و مقدار تعادلی (Qe) افزایش می‌یابد.
2.کاهش در عرضه
همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم زمانی که عرضه کاهش می‌یابد نمودار عرضه به سمت بالا و چپ منتقل می‌شود در نتیجه در این حالت قیمت تعادلی (Pe) افزایش و مقدار تعادلی (Qe) کاهش می‌یابد.
3.افزایش در تقاضا
زمانی که تقاضا افزایش می‌یابد نمودار تقاضا به سمت بالا و راست منتقل می‌شود در نتیجه در این حالت قیمت تعادلی (Pe) افزایش و مقدار تعادلی (Qe) نیز افزایش می‌یابد.
3.کاهش در تقاضا
زمانی که تقاضا کاهش می‌یابد نمودار تقاضا به سمت پایین و چپ منتقل می‌شود در نتیجه در این حالت قیمت تعادلی (Pe) کاهش و مقدار تعادلی (Qe) نیز کاهش می‌یابد.
- در مقالات بعدی با مفاهیم بیشتری از علم اقتصاد آشنا خواهیم شد
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍