یکی از موضوعاتی که در بازار سرمایه ممکن است با آن مواجه شوید، مشمولیت ماده 141 قانون تجارت برای یک شرکت سهامی می‌باشد. طبق متن ماده 141 قانون تجارت: اگر بر اثر زیان‌های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود هیات مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و رای واقع شود. هرگاه مجمع مزبور رای به انحلال شرکت ندهد باید در همان‌جلسه و با رعایت مقررات ماده ۶ این قانون سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد.
در صورتی که هیات مدیره برخلاف این ماده به دعوت مجمع عمومی فوق‌العاده مبادرت ننماید و یا مجمعی که دعوت می‌شود نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد هر ذینفع می‌تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیت‌دار درخواست کند.
آنچه که خواندیم متن ماده 141 قانون تجارت بود و در نظر داریم در ادامه‌ی این مقاله بیشتر از پیش با این موضوع آشنا شویم.
ماده 141 قانون تجارت
فعالیت هر شرکت در انتهای هر دوره مالی به تحقق سود یا زیان منجر می‌شود. همانطور که می‌دانیم شرکت‌های سهامی پس از پایان سال مالی خود در صورتی که سودآور باشند و زیان انباشته نیز نداشته باشند بخشی از سود را بین سهامداران تقسیم می‌کنند و مابقی سود را در قسمت سود انباشته در ترازنامه شرکت (صورت وضعیت مالی) انباشت می‌کنند که در مقاله EPS چیست و چه تفاوتی با DPS دارد با این مفاهیم آشنا شدیم؛ اما همیشه فعالیت شرکت منجر به تحقق سود نمی‌شود و ممکن از شرکت با زیان مواجه شود. شرکت‌ها در صورتی که زیان ساخته باشند، مقدار آن زیان را در قسمت سود (زیان) انباشته ترازنامه ثبت می‌کنند. حال نکته حائز اهمیت این است که در صورتی که مقدار این زیان انباشته به بیش از نصف سرمایه ثبت شده شرکت برسد، شرکت مشمول ماده 141 قانون تجارت می‌شود و در اصطلاح عامیانه شرکت ورشکسته شناخته می‌شود؛ البته این موضوع ممکن است برای شرکت‌های بزرگ و مطرح هم رخ دهد اما راهکارهایی برای خروج از این وضعیت وجود دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد. برای مثال در تصویر زیر صورت وضعیت مالی (ترازنامه) شرکت ایران ارقام با نماد مرقام را مشاهده می‌کنیم که بیش از 3 برابر سرمایه خود زیان انباشته دارد.
در صورتی که شرکتی مشمول ماده 141 قانون تجارت شود، یعنی بیش از نصف سرمایه زیان انباشته داشته باشد، هیئت مدیره می‌بایست اقدام به برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده کند تا با سهامداران در مورد انحلال یا بقای شرکت تصمیم گیری شود. اگر هیئت مدیره در برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده کوتاهی کند، این وظیفه بر عهده بازرس شرکت خواهد بود تا مجمع را برگزار کند؛ اگر باز هم مجمع برگزار نشد، هر ذینفع می‌تواند انحلال شرکت را از دادگاه‌های صلاحیت‌دار درخواست کند.
در مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت می‌بایست یکی از دو راهکار زیر را انجام دهد:
- انحلال شرکت: اگر تصمیم به انحلال شرکت گرفته شود، شرکت می‌بایست تمام دارایی‌های خود را به فروش برساند و سپس بدهی‌های خود را تسویه کند و در آخر هر آنچه که باقی بماند را بین سهامداران به نسبت تعداد سهام در دست، تقسیم کند. برای مثال در سال 1399 شرکت سولیران با نماد فسلیر پس از مشمولیت ماده 141 قانون تجارت، اقدام به انحلال شرکت کرد.
- بقای شرکت: اگر تصمیم به بقای شرکت باشد، باید در همان جلسه و با توجه به ماده 6 قانون تجارت، هیئت مدیره راهکاری مانند کاهش سرمایه و یا افزایش سرمایه را ارائه دهد.
راهکارهای خروج از مشمولیت ماده 141 قانون تجارت
همانطور که گفتیم در صورتی که نظر به بقای شرکت باشد که در اغلب موارد نیز به همین شکل است شرکت می‌تواند کاهش سرمایه یا افزایش سرمایه را در دستور کار داشته باشد.
1.کاهش سرمایه: معمولا راه حل خوبی نیست زیرا به دارایی‌های شرکت آسیب می‌زند و شرکت با فروش دارایی‌ها، تعدیل نیرو و... اقدام به کاهش سرمایه می‌کند.
2.افزایش سرمایه: افزایش سرمایه یکی از رایج‌ترین و کارآمدترین روش‌ها برای خروج از مشمولیت ماده 141 قانون تجارت می‌باشد و در این حالت افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی یا از محل آورده نقدی انجام می‌شود که در دوره آموزشی مجامع و افزایش سرمایه به صورت کامل با این نوع افزایش سرمایه‌ها آشنا شدیم. به صورت کلی اتفاقی که در این افزایش سرمایه‌ها رخ می‌دهد این است که به دلیل به روز رسانی قیمت دارایی‌ها و یا دریافت آورده‌های نقدی سهامداران، سرمایه شرکت بالاتر رفته و دیگر زیان شرکت به میزان نصف سرمایه نخواهد بود.
اطلاعیه‌های سایت کدال
در صورتی که شرکتی مشمول ماده 141 قانون تجارت شود، اطلاعیه‌ای تحت عنوان شمول ماده 141 در سایت کدال منتشر می‌شود و شرکت مدت زمان مشخصی را زمان خواهد داشت تا برنامه خود را جهت خروج از شمول ماده 141 ارائه دهد.
در تصویر زیر نیز اطلاعیه برنامه ناشر جهت خروج از شمول ماده 141 را برای نماد بانک دی مشاهده می‌کنیم.
پس از انتشار اطلاعیه برنامه ناشر جهت خروج از شمول ماده 141، هیئت پذیرش اوراق بهادار مهلتی را جهت خروج شرکت از ماده 141 را تعیین می‌کند و طی اطلاعیه‌ای تحت عنوان اعطای مهلت توسط هیئت پذیرش اوراق بهادار جهت خروج ناشر از شمول ماده 141 را در سایت کدال منتشر می‌کند که نمونه‌ی آن را در تصویر زیر مشاهده می‌کنیم.
در صورتی که در زمان مقرر ناشر نتواند از مشمولیت ماده 141 قانون تجارت خارج شود، شرکت لغو پذیرش شده و به بازار پایه منتقل می‌شود. برای مثال نماد مرقام نتوانست در بازه زمانی مقرر از این مشمولیت خارج شود و پس از انتشار اطلاعیه لغو پذیرش اوراق بهادار، به بازار پایه منتقل شد.
نمادهای مشمول ماده 141 قانون تجارت
برای مشاهده نمادهایی که مشمول ماده 141 هستند می‌توانید از طریق مراجعه به سایت tsetmc.ir و مراجعه به تب بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس ایران و در ادامه مراجعه به تب نمادهای مشمول تعلیق، نمادهای مشمول ماده 141 قانون تجارت را مشاهده کنید.
مولف: علیرضا صبحی کمال
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍