بازار بورس اوراق بهادار در اقتصاد نقش بسیار حائز اهمیتی را ایفا می‌کند؛ به طوری که از آن به عنوان دماسنج اقتصادی یک کشور یاد می‌شود. بازار بورس اوراق بهادار یک بازار رسمی و قانونمند است که از اهداف آن کمک به جذب سرمایه برای شکوفایی هر چه بیشتر اقتصاد است. در بازار بورس اوراق بهادار، اوراقی همچون سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق مشارکت، اوراق مشتقه و اوراق های دیگری از این دست معامله می‌شوند. در این مقاله قصد داریم با تاریخچه پیدایش واژه بورس و پیدایش بازار بورس در جهان و ایران آشنا شویم.
پیشینه واژه بورس
واژه بورس همچون هر واژه دیگری دارای یک پیشینه تاریخی است؛ به عنوان مثال پیشینه واژه بانک به زمانی اختصاص دارد که در اروپا افراد برای انجام معاملات پولی خود روی نیمکت های میدان های قدیمی می‌نشستند و به انجام معاملات می‌پرداختند و پول های خود را مبادله می‌کردند. از آنجایی که کلمه bank در زبان ایتالیایی به معنای نیمکت است، بعد ها مراکزی که وظیفه انجام مبادلات پولی را به عهدا گرفتند به بانک معروف شدند.
بورس نیز همچون بانک دارای یک پیشینه تاریخی است؛ پیدایش واژه بورس به قرن ۱۵ میلادی مربوط می‌شود. در قرن ۱۵ میلادی بازرگانان و کسبه شهری به نام "بوروژ" (Bruges) در شمال غربی بلژیک در میدانی به تِربوئرز مقابل خانه‌ی بزرگ زاده ای به نام "واندر بورس" گرد هم می‌آمدند و به خرید و فروش می‌پرداختند.
از آن تاریخ به بعد محل هایی که در آن خرید و فروش صورت می‌گرفت به بورس معروف شدند. با گذشت زمان این اماکن قانونمند و منظم و حتی به تالار های مسقف تبدیل شدند و فقط بازرگانان و صرافان امکان مبادلات را در آن اماکن را داشتند. در بسیاری از منابع زمان تاسیس تالارهای مسقف بورس را مبدا پیدایش بورس می‌دانند.
تاریخچه پیدایش شرکت های سهامی
در زمان های گذشته بازرگانان و تاجران همواره به دنبال راهی برای کاهش ضرر و زیان های تجارت خود و همچنین به دنبال جذب سرمایه برای بهبود و توسعه کسب و کار خود بودند.
شراکت، راه خوبی برای کاهش ریسک و همچنین توسعه شرکت بود؛ با انجام این کار تاجران هم به منابع جدیدی برای توسعه کسب‌وکار دست می‌یافتند و همچنین سود و زیان کسب‌وکار بین شرکا تقسیم و ریسک کاهش پیدا می‌کرد. در واقع این امر باعث پیدایش اولین شرکت های سهامی شد. در شرکت های سهامی هر فرد که سهامدار باشد (شریک) در سود و زیان شرکت سهیم می‌باشد. اولین شرکت سهامی به نام ماسکُوی (Muscovy) در سال ۱۵۵۳ میلادی با مشارکت عده‌ای از تاجران در روسیه تشکیل شد.
تاریخچه پیدایش بازار بورس در جهان
پس از اینکه شرکت های سهامی تشکیل شدند، با گذشت زمان و افزایش شرکت های سهامی یافتن شریک به امری دشوار تبدیل شد؛ در نتیجه نیاز به وجود مراکزی احساس شد که واسطی بین سرمایه‌پذیران (شرکت ها) و سرمایه‌گذاران (مردم) باشند؛ این مراکز به "بورس" معروف شدند.
اولین بازار بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن ۱۷ میلادی در شهر آمستردام هلند تاسیس شد و "کمپانی هند شرقی" اولین کمپانی‌ای بود که سهام خود را در این بازار عرضه کرد.
در حال حاضر بازار بورس نیویورک، بزرگترین بازار بورس جهان محسوب می‌شود و تاریخچه پیدایش این بورس نیز به ۱۷ می ۱۷۹۲ برمی‌گردد؛ که در آن زمان ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت چناری گرد هم آمدند و توافق‌نامه‌ای برای تاسیس بازار بورس نیویورک را امضا کردند که بعد ها این توافق‌نامه به توافق‌نامه درخت چنار معروف شد.
تاریخچه پیدایش بازار بورس در ایران
در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفلد» مطالعات اولیه برای تاسیس بورس در ایران را آغاز کرد. وی اساسنامه داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد؛ اما به دلیل مهیا نبودن شرایط لازم و وقوع جنگ جهانی دوم، تشکیل بورس در ایران ۲۵ سال به تاخیر افتاد.
در سال ۱۳۴۱ کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقتنامه تاسیس بورس در ایران تنظیم شد. در اواخر همان سال هیئتی از بورس بروکسل برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران به دعوت مسئولان ایرانی به ایران سفر کردند. سرانجام در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
یکسال بعد و در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ هجری شمسی بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی به طور رسمی کار خود را آغاز کرد.
در آذر ماه سال ۱۳۸۴ هجری شمسی قوانین اولیه بازار بورس ایران دست خوش تغییرات و تحولاتی شد و نواقص قوانین آن برطرف شد. در آن سال بخش نظارتی و عملیاتی بازار بورس از هم تفکیک شدند. بخش نظارتی بازار، سازمان بورس و اوراق بهادار نام گرفت. در مقالات بعدی در مورد ارکان بازار بورس اوراق بهادار به تفصیل صحبت خواهیم کرد.
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍