همانطور که می‌دانیم بازار بورس نقش بسیار مهمی را در اقتصاد ایفا می‌کند و عموم افراد جامعه می‌توانند با پس‌اندازهای خرد خود به سرمایه‌گذاری بر روی شرکت‌های سهامی بپردازند. با گذشت زمان و گسترش بازار بورس و افزایش هر چه بیشتر سهامداران، نیاز به حضور نهادهایی احساس شد تا بتوانند خدمت رسانی به سهامداران را بهبود ببخشند و نیازهای سهامداران را برطرف کنند. به این نهادهای مالی که در راستای بهبود خدمت رسانی به سهامداران تشکیل شدند اصطلاحا کارگزاری یا brokerage گفته می‌شود.
وظیفه اصلی هر کارگزاری این است که واسطی بین خریداران و فروشندگان اوراق بهادار است، به نحوی که خریداران سفارشات خود را که شامل قیمت و حجم(تعداد برگ سهام) مشخصی است به کارگزار خود ارسال می‌کنند و کارگزاران به همین نحو، سفارشات فروش را دریاف می‌کنند و اگر قیمت پیشنهادی خریداران و فروشندگان برابر هم باشد، معامله انجام خواهد شد. البته کارگزاری‌ها وظایف متعددی دارند که در ادامه این مقاله با وظایف شرکت‌های کارگزاری بیشتر آشنا می‌شویم و همچنین متوجه خواهیم شد که در انتخاب یک کارگزاری کارآمد، توجه به چه نکاتی حائز اهمیت است.
تاریخچه پیدایش کارگزاری‌ها
پیدایش کارگزاری‌ها در ایران به سال 1346، همان سال‌های ابتدایی تشکیل بورس، برمی‌گردد، البته در آن سال‌ها خدمت رسانی به سهامداران یا در واقع همان وظیفه کارگزاری‌ها بر عهده بانک‌های دولتی بود. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مجوز احداث کارگزاری به شرکت‌های خصوصی نیز اعطا شد. سرانجام در سال 1376 و پس از یک دوره وقفه در معاملات بازار بورس، کارگزاری‌های بیشتری عضو سازمان بورس شدند و فعالیت آن کارگزاری‌ها تا به امروز پا برجاست.
در حال حاضر در ایران 108 شرکت کارگزاری مشغول به فعالیت هستند که با کلیک بر روی این لینک می‌توانید لیست این شرکت ها را مشاهده کنید. در ادامه بیشتر با وظایف کارگزاری‌ها و همچنین نحوه انتخاب یک کارگزاری کارآمد آشنا خواهیم شد.
وظایف کارگزاری‌ها
1.صدور کدبورسی و کد معاملاتی: یکی از مهم‌ترین وظایف هر کارگزاری صدور کدبورسی است. کد بورسی توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه و به واسطه کارگزاری‌ها صادر می‌شود. همانطور که افراد در جامعه با کد ملی شناخته می‌شوند در بازار بورس نیز با کدبورسی خود شناخته می‌شوند. در نتیجه این کد یک شناسه است که معاملات سهام بر اساس کدبورسی افراد انجام می‌شود. این کد تشکیل می‌شود از 3حرف ابتدایی نام‌خانوادگی + 5 رقم به صورت رندوم.
2.صدور کدمعاملاتی: هر کارگزاری معمولا یک سامانه معاملاتی منحصر به فرد خود را داراست و افرادی که برای دریافت کد بورسی به یک کارگزاری مراجعه می‌کنند، کد معاملاتی آن کارگزاری نیز برایشان صادر می‌شود. کدمعاملاتی این امکان را به افراد می‌دهد که بتوانند در آن کارگزاری شروع به انجام معاملات خود کنند.
3.انجام معاملات: یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظیفه هر کارگزاری، ایجاد امکان انجام معاملات است. کارگزاری‌ها این امکان را فراهم می‌کنند تا افراد بتوانند معاملات خود را بر روی: سهام و حق تقدم سهام، اوراق مشارکت، اوراق بدهی، قراردادهای آتی، اختیار معامله، گواهی سپرده کالایی، بورس کالا، بورس انرژی و... انجام دهند.
البته کارگزاری‌ها برای انجام معاملات هر دسته از اوراق بهادار باید مجوز معاملات آن دسته را از سازمان بورس اوراق بهادار داشته باشند؛ چه بسا ممکن است یک کارگزاری مجوز معاملات تمام این دسته‌ها را داشته باشد ولی کارگزاری دیگری خیر.
4.خدمات پذیره‌نویسی و عرضه اولیه: در مقالات عرضه‌اولیه و پذیره‌نویسی با این دو عنوان آشنا شدیم و متوجه شدیم که شرکت‌ها برای ورود به بازار بورس ممکن است از راه پذیره‌نویسی یا عرضه‌اولیه اقدام کنند. نکته‌ای که وجود دارد این است شرکت‌ها برای طی کردن مراحل پذیره‌نویسی و عرضه‌اولیه این امر را با مشورت و راهنمایی یک نهاد مالی همچون کارگزاری‌ها انجام می‌دهند. همچنین در امر پذیره‌نویسی و عرضه‌اولیه اگر تمام سهام شرکت به عموم مردم فروش نرفت، ممکن است که شرکت‌های کارگزاری اقدام به خرید مابقی اوراق کنند و در واقع در نقش متعهد خرید حاضر شوند.
5.بازارگردانی: شرکت‌های کارگزاری می‌توانند در نقش بازارگردان نیز ظاهر شوند. بازارگردان‌ها با قبول امر بازارگردانی یک سهم، عرضه و تقاضای سهم را متعادل و کمک به نقدشوندگی و تعادل بازار می‌کنند.
6.سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری: سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری از روش های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است، به گونه‌ای که امر سرمایه‌گذاری برای افراد کم‌تجربه و مبتدی بسیار آسان‌تر و کم‌ریسک تر می‌شود. البته سبدگردانی و ایجاد صندوق از وظایف اصلی کارگزاری بر شمرده نمی‌شود و گاهی بعضی از کارگزاری‌ها این نقش را ایفا نمی‌کنند.
7.باشگاه مشتریان: یکی از دلایلی که می‌تواند باعث تمایز کارگزاری‌های مختلف با یکدیگر شود، باشگاه مشتریان آن کارگزاری می‌باشد. بعضی از کارگزاری‌ها باشگاه مشتریان ندارند ولی بعضی دیگر به مشتریان خود خدماتی را در قالب باشگاه مشتریان ارائه می‌دهند. خدماتی همچون: تخفیف کارمزد معاملات، مشاوره خرید و فروش سهام، تخصیص اعتبار و وام برای معاملات، برگزاری دوره و خدمات آموزشی و...
سوالات متداول:
برای انتخاب یک کارگزاری کارآمد به چه نکاتی توجه کنیم؟
در هر کارگزاری که فعالیت کنید در آخر معاملات شما انجام می‌شود و در این میان تفاوت اساسی‌ای بین کارگزاری‌ها وجود ندارد. اما خدماتی که کارگزاری‌ها به شما ارائه می‌دهند باعث وجه تمایز آن‌ها با یکدیگر می‌شود.
برای انتخاب یک کارگزاری کارآمد در وهله اول سامانه معاملاتی آن کارگزاری را مورد بررسی و تحقیق انجام دهید که آیا سرعت آن بالا هست یا خیر؟ کار با سامانه راحت هست یا خیر؟ دیتای معاملات بروز هست یا خیر؟ آیا پشتیبانی به خوبی انجام می‌شود؟ و مواردی از این دست.
در وهله‌دوم نیز بررسی کنید که آیا آن کارگزاری باشگاه مشتریان نیز دارد؟ و آیا به شما خدماتی نیز ارائه می‌دهد؟ پس از بررسی موارد فوق می‌توانید کارگزاری را برای انجام معاملات خود انتخاب کنید.
آیا می‌توان در چند کارگزاری فعالیت کرد؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت، بله، فعالیت در کارگزاری‌ها هیچ گونه محدودیتی ندارد و افراد می‌توانند در یک یا چند کارگزاری مشغول انجام معاملات خود شوند.
آیا می‌توان با فعالیت در چند کارگزاری در هنگام خرید عرضه‌اولیه مقدار بیشتری عرضه اولیه خرید؟
یکی از رایج‌ترین سوالات در زمینه فعالیت در چند کارگزاری، همین موضوع است که آیا با عضویت در کارگزاری‌های مختلف می‌شود عرضه‌اولیه بیشتری نیز خرید؟
در مقاله عرضه‌اولیه با این موضوع آشنا شدیم که در روش book building به هر فرد تعداد محدود و ثابتی عرضه‌اولیه تعلق می‌گیرد و این سهام بر روی کدبورسی فرد تعلق می‌گیرد و از آنجایی که کدبورسی هر فرد تنها یکبار صادر می‌شود و ثابت است، عرضه اولیه به کدبورسی شخص تعلق گرفته در یکی از سامانه‌های معاملاتی وی، عرضه اولیه خریداری شده درج می‌شود.
آیا می‌توان سهام خریداری شده در یک کارگزاری را به کارگزاری دیگر منتقل کرد؟
بله، شما می‌توانید با ورود به سامانه معاملاتی کارگزاری مقصد و انجام ثبت کارگزار ناظر و انتخاب سهام مورد نظر، سهام خود را به کارگزاری دیگر منتقل کنید.
مولف: علیرضا صبحی‌کمال
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍