اولین و پایه‌ای ترین مفهوم در علم اقتصاد، مفهوم عرضه و تقاضا است؛ در مقاله عرضه و تقاضا با این دو مفهوم آشنا و به بررسی نمودارهای عرضه و تقاضا پرداختیم. حال قصد داریم در ادامه این مقاله با مفاهیم پایه‌ای و پیشنیازهای لازم برای یادگیری علم اقتصاد آشنا شویم.
کالای عادی و پست
در علم اقتصاد کالاها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1.کالاهای عادی (نرمال): اگر بین درآمد و تقاضا رابطهی مستقیم وجود داشته باشد، کالا عادی است.
2.کالاهای پست: اگر بین درآمد و تقاضا رابطهی معکوس وجود داشته باشد، کالا پست است.
به عنوان مثال: اگر درآمد یک فرد افزایش یابد، فرد به جای مسافرت با قطار تمایل پیدا می‌کند تا با هواپیما سفر کند در نتیجه هواپیما برای فرد کالای عادی و قطار کالای پست محسوب می‌شود.
کالاهای جانشین
اگر کالای الف را بتوان به جای کالای ب استفاده کرد، کالای الف، کالای جانشین است. در علم اقتصاد نیز هرگاه بین قیمت کالای الف و تقاضای کالای ب رابطه مستقیم وجود داشته باشد آن دو کالا جانشین یکدیگر هستند؛ به عنوان مثال اگر قیمت (P) کالای ب افزایش یابد، تقاضای آن کاهش می‌یابد ولی از آنجا که کالای الف جانشین آن است در نتیجه تقاضای کالای الف افزایش می‌یابد.
به عنوان مثال گوشت مرغ جانشین گوشت قرمز است.
کالای مکمل
دو کالا زمانی مکمل هم هستند که مصرف آن دو کالا به یکدیگر وابسته است. در علم اقتصاد نیز هرگاه بین قیمت کالای الف و مصرف کالای ب رابطه معکوس وجود داشته باشد آن دو کالا مکمل یکدیگر هستند. به عنوان مثال چای و قند دو کالای مکمل هستند به طوری که اگر قیمت چای افزایش یابد تقاضا برای چای کاهش و همچنین تقاضای قند نیز کاهش می‌یابد.
مازاد تقاضا و عرضه
در مقاله عرضه و تقاضا با مفهوم تعادل در عرضه و تقاضا آشنا شدیم؛ حال در نمودار عرضه و تقاضا و در نقطه‌ای خارج از نقطه تعادلی زمانی که عرضه بیشتر از تقاضا باشد (Qs > Qd) با مازاد عرضه مواجه هستیم و زمانی که تقاضا بیشتر از عرضه باشد (Qd > Qs) با مازاد تقاضا مواجه هستیم.
تمایل به مصرف و تولید
1.تمایل به مصرف مصرف‌کننده: به سطح زیر نمودار تقاضا، تمایل به مصرف مصرف‌کننده گفته می‌شود؛ زیرا خریداران در بالای نمودار تقاضا راضی به خرید نیستند و خرید مقدار مشخصی از کالا بالاتر از قیمتی که بر روی نمودار تقاضا است برای خریداران صرفه ندارد و خریدار تمایل دارد مقدار مشخصی کالا را در قیمتی بر روی نمودار تقاضا یا پایین‌تر از آن اقدام به خرید داشته باشد.
2.تمایل به تولید تولیدکننده: به سطح بالای نمودار عرضه، تمایل به تولید تولیدکننده گفته می‌شود؛ زیرا تولیدکنندگان در زیر نمودار عرضه راضی به تولید نیستند و تولید مقدار مشخصی از کالا پایین‌تر از قیمتی که بر روی نمودار عرضه است برای تولیدکنندگان صرفه ندارد و تولیدکننده تمایل دارد مقدار مشخصی کالا را در قیمتی بر روی نمودار عرضه یا بالاتر از آن تولید کند.
اضافه رفاه
1.اضافه رفاه مصرف‌کننده
به سطح زیر نمودار تقاضا و بالای قیمت اضافه رفاه مصرف‌کننده گفته می‌شود. به عنوان مثال مقدار مشخصی (Q) کالای الف در نمودار تقاضا با قیمت مشخصی (P) معامله می‌شود. حال فرض کنید خریداران بتوانند Q مقدار کالای الف را در قیمتی پایین تر از P خریداری کنند؛ در نتیجه حدفاصل این قیمت با نمودار تقاضا را اضافه رفاه مصرف‌کننده یا مازاد مصرف‌کننده گفته می‌شود.
2.اضافه رفاه تولیدکننده
به سطح بالای نمودار عرضه و زیر قیمت اضافه رفاه تولیدکننده گفته می‌شود. به عنوان مثال مقدار مشخصی (Q) کالای الف در نمودار عرضه با قیمت مشخصی (P) تولید می‌شود. حال فرض کنید تولیدکنندگان بتوانند Q مقدار کالای الف را در قیمتی بالاتر از P عرضه کنند؛ در نتیجه حدفاصل این قیمت با نمودار عرضه را اضافه رفاه تولیدکننده یا مازاد تولیدکننده گفته می‌شود.
3.اضافه رفاه جامعه:
به مجموع اضافه رفاه مصرف‌کننده یا تولیدکننده، اضافه رفاه جامعه گفته می‌شود.
نکته: به بالاترین قیمتی که مصرف‌کننده تمایل به خریداری دارد Pmax و به کم‌ترین قیمتی که تولیدکننده حاضر است کالا را تولید کند Pmin گفته می‌شود.
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍