احتمالا شنیده‌اید که یکی از گزینه‌های کم ریسک و سودآور برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری در عرضه های اولیه است. در این مقاله قصد داریم با عرضه های اولیه به روش ثبت سفارش (book building) آشنا شویم، اطلاعیه عرضه اولیه را بررسی کنیم، در مورد نحوه سرمایه‌گذاری بر روی عرضه اولیه صحبت کنیم و به بررسی نکات مهم در بحث عرضه اولیه بپردازیم.
تعریف عرضه اولیه
منظور از عرضه اولیه یا Initial Public Offering زمانی است که یک شرکت قصد دارد بخشی از سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کند. عرضه اولیه به معنی این نیست که شرکت در حال تاسیس است بلکه در عرضه اولیه شرکت‌ها ممکن است سال‌ها پیش تاسیس شده باشند و به صورت مستمر به فعالیت خود ادامه داده باشند، در عرضه اولیه تنها قرار است بخشی از سهام شرکت توسط سهامداران اصلی شرکت وارد بازار سرمایه شود و توسط مردم نیز مورد معامله قرار گیرد. از آنجا که شرکت‌ها قبل عرضه اولیه فعالیت و عملکرد داشتند در نتیجه با قیمت ارزش اسمی (۱۰۰۰ریال) عرضه نمی‌شوند بلکه بعد از آن که توسط یک شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری یا تامین سرمایه ارزشگذاری بر روی سهام شرکت انجام شد با قیمت ارزشگذاری شده عرضه می‌شوند.
طبق تجربه و آنچه بر روی عرضه های اولیه از سالیان گذشته تا به امروز رخ داده است از آنجایی که عرضه های اولیه با قیمت های منصفانه‌ای عرضه می‌شوند در اکثر مواقع با بازدهی های بسیار بالایی مواجه بوده‌اند و تنها در موارد کم و انگشت شماری بازدهی منفی داشته اند. از این رو خرید عرضه های اولیه برای سرمایه‌گذاران بورسی یکی از گزینه های جذاب است.
روش book building چیست؟
در سالیان گذشته عرضه های اولیه بر اساس حراج با اولویت زمانی عرضه می‌شدند از این رو در زمان عرضه اولیه هر شخصی که زودتر سفارش خود رو ثبت می‌کرد اولویت داشت در خرید عرضه اولیه و همچنین محدودیت برای خرید عرضه اولیه وجود نداشت و ممکن بود افرادی مقدار زیادی سهام در عرضه اولیه خریداری کنند و از طرف دیگر هم افرادی ممکن بود نتوانند حتی یک برگ سهم خریداری کنند! در نتیجه حال حاضر چندین سال است که در بازار سرمایه عرضه های اولیه به روش دیگری به نام روش ثبت سفارش یا “book building” انجام می‌شوند.
در این روش رسالت بر این است که به همه افرادی که در زمان عرضه اولیه سفارش خرید ثبت می‌کنند سهام تخصیص یابد و همچنین تعداد سهام تخصیص داده شده به هر شخص ثابت و برابر خواهد بود. به صورت کلی در این روش مقدار سهام قابل خریداری توسط هر شخص مشخص و ثابت است. در ادامه این مقاله با جزئیات این روش بیشتر آشنا خواهیم شد.
چگونه عرضه اولیه خریداری کنیم؟
زمانی که شرایط پذیرش شرکت در بورس یا فرابورس احراز شود و شرکت آماده عرضه اولیه باشد؛ حداقل دو روز زودتر اطلاعیه عرضه اولیه آن شرکت منتشر خواهد شد. با توجه به پذیرش شرکت در بورس یا فرابورس اطلاعیه عرضه اولیه آن در سایت بورس به آدرس www.tse.ir و سایت فرابورس به آدرس www.ifb.ir منتشر خواهد شد. اطلاعیه های عرضه اولیه شرکت های بورسی و فرابورسی از نظر فورمت و شکل اطلاعیه با هم تفاوت دارند ولی در محتوا کاملا مشابه هم هستند.
محتوای اصلی هر اطلاعیه عرضه اولیه شامل موارد زیر است:
- نام و نماد شرکت
- تاریخ و روز عرضه اولیه
- تعداد کل سهام شرکت
- تعداد کل سهام قابل عرضه
- مدیر عرضه
- متعهد خرید
- سهمیه هر شخص برای خرید عرضه اولیه
- دامنه قیمت
در تصویر بالا اطلاعیه عرضه اولیه نماد شرکت داروسازی دانا با نماد "ددانا" را مشاهده می‌کنیم.
برای خرید عرضه اولیه کافیست در زمان اعلام شده توسط اطلاعیه وارد سامانه معاملاتی کارگزاری خود شوید و به میزان حداکثر سهام قابل خریداری که به عنوان مثال در اطلاعیه ددانا ۲۰۰ سهم است و در قیمت ۲۸۱۲۱ ریال سفارش سفارش خرید خود را ثبت کنید.
پاسخ به سوالات متداول پیرامون عرضه های اولیه
۱ .چرا سهم کمتری در عرضه اولیه به من تعلق گرفت؟
حداکثر سهام قابل خریداری به صورت یک پیش‌بینی محاسبه در اطلاعیه درج شده است و در صورتی که مشارکت افراد در عرضه اولیه بالا باشد، ممکن است تعداد برگ سهم کمتری به هر شخص تخصیص داده شود.
۲.چرا سقف قیمت را باید برای خرید انتخاب کنم؟
همیشه در هر بازاری اولویت خرید با خریدارانی است که در قیمت بالاتری اقدام به خرید کنند در خرید عرضه های اولیه نیز این قانون حکم می‌کند و در ابتدا برگ سهام قابل عرضه شرکت بین افرادی که سقف قیمت را وارده کرده‌اند توزیع می‌شود؛ حال اگر مشارکت در خرید عرضه اولیه بالا باشد ممکن است به خریدارانی که قیمت پایین تری وارد کردند سهمی تعلق نگیرد که معمولا هم این اتفاق رخ می‌دهد.
۳.عرضه اولیه را کی بفروشم؟
زمان فروش عرضه اولیه کاملا بستگی به استراتژی و رویکرد هر شخص دارد و نمی‌توان دستورالعمل ثابت و واحدی برای همه‌ی عرضه های اولیه داشت؛ ولی معمولا یکی از رایج ترین روش‌ها که افراد برای تشخیص زمان فروش عرضه اولیه انجام می‌دهند این است که در اولین روزی که قیمت سهم متعادل می‌شود و قدرت روند صعودی خود را از دست می‌دهد سهم را می‌فروشند؛ که البته این روش را نه پیشنهاد می‌دهیم و نه رد می‌کنیم!
۴.چرا فردای عرضه اولیه نمی‌توانم سهم را بخرم؟
در روز های ابتدایی پس از عرضه اولیه معمولا تقاضا برای خرید سهم عرضه شده بالا و تمایل به عرضه توسط فروشندگان بسیار کم است یا در واقع به اصطلاح سهم صف خرید است؛ در نتیجه خرید در این حالت بسیار سخت است.
۵.چرا به بعضی افراد به مقدار ۱ عدد سهم بیشتری می‌رسد؟
در قالب یک مثال به این پرسش پاسخ می‌دهیم:
فرض کنید ۱.۰۰۰ برگ سهم را می‌خواهیم بین ۳۰۰ نفر تقسیم کنیم؛ در این صورت به ۲۰۰ نفر مقدار ۳ برگ سهم و به ۱۰۰ نفر ۴ برگ سهم تعلق می‌گیرد.
6.آیا می‌توان با فعالیت در چند کارگزاری در هنگام خرید عرضه‌اولیه مقدار بیشتری عرضه اولیه خرید؟
در این مقاله با این موضوع آشنا شدیم که در روش book building به هر فرد تعداد محدود و ثابتی عرضه‌اولیه تعلق می‌گیرد و این سهام بر روی کدبورسی فرد تعلق می‌گیرد و از آنجایی که کدبورسی هر فرد تنها یکبار صادر می‌شود و ثابت است، عرضه اولیه به کدبورسی شخص تعلق گرفته در یکی از سامانه‌های معاملاتی وی، عرضه اولیه خریداری شده درج می‌شود.
سخن آخر
در این مقاله با عرضه های اولیه آشنا شدیم؛ در مورد روش ثبت سفارش و اطلاعیه های عرضه های اولیه صحبت کردیم و متوجه شدیم که با سرمایه گذاری بر روی عرضه های اولیه می‌توانیم از یک سرمایه گذاری کم ریسک با بازدهی بالا و قابل قبول بهره‌مند شویم.
مولف: علیرضا صبحی‌کمال
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍