اگر از فعالان بازار سرمایه باشید احتمالا لفظ پذیره‌نویسی را شنیده‌اید و یا حتی ممکن است در پذیره‌نویسی نیز شرکت کرده باشید اما نکته‌ای که وجود دارد این است که پذیره‌نویسی دقیقا چیست، چگونه در پذیره‌نویسی شرکت کنیم، چه روش‌هایی دارد و چه تفاوتی با عرضه اولیه دارد؟ در ادامه‌ی این مقاله با فرآیند پذیره‌نویسی بیشتر آشنا می‌شویم.
تعریف پذیره‌نویسی
پذیره‌نویسی در یک تعریف ساده تعهد خرید سهام شرکت سهامی عام از ناشر است. شرکت‌های سهامی با استفاده از عمل پذیره‌نویسی می‌توانند تامین مالی داشته باشند. در اکثر مواقع پذیره‌نویسی در زمان تاسیس شرکت رخ می‌دهد به این صورت که موسسین بخشی از سرمایه اولیه شرکت را تامین و مابقی را توسط پذیره‌نویسی از عموم افراد جامعه تامین می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم بهتر است که با فرآیند تشکیل شرکت‌های سهامی عام آشنا شویم.
فرآیند تشکیل شرکت سهامی عام و پذیره‌نویسی
در مقاله شرکت‌های سهامی با این نوع از شرکت‌ها و انواع آن آشنا شدیم و متوجه شدیم شرکت‌های سهامی عام شرکت‌هایی هستند که تمام سرمایه شرکت توسط موسسین تامین نمی‌شود و تنها بخشی از آن توسط موسسین تامین می‌شود اما سوالی که اینجا رخ می‌دهد این است که این فرآیند به چه صورتی انجام می‌شود؟
برای تشکیل یک شرکت سهامی عام موسسین باید حداقل ۲۰% سرمایه شرکت را تعهد و حداکثر ۸۰% سرمایه را با اعلام پذیره‌نویسی توسط عموم مردم تامین می‌شود. موسسین می‌بایست حداقل ۳۵% مبلغ سرمایه تعهد شده را نیز در حسابی به نام "شرکت در شرف تاسیس" نزد یکی از بانک‌ها واریز نمایند و سپس اظهارنامه ثبت شرکت به همراه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره‌نویسی سهام که به امضای کلیه موسسین رسیده باشد را به اداره ثبت شرکت‌ها یا در صورت عدم در دسترس بودن به ادراه ثبت اسناد و املاک تسلیم نمایند.
پس از صدور مجوز انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی توسط اداره ثبت شرکت‌ها موسسین باید اعلامیه مذکور را در جراید آگهی نموده و مهلتی را برای پذیره‌نویسی تعیین نمایند، مهلت پذیره‌نویسی ۳۰ روز است که در مواقعی با تقاضای موسسین ممکن است ۳۰ روز دیگر نیز تمدید شود.
موسسین پس از احراز تعهد تمام سرمایه شرکت می‌بایست تعداد سهام هر یک از تعهدکنندگان را تعیین نموده و دعوت به مجمع عمومی موسس به منظور تصویب اساسنامه و انتخاب هیئت مدیره نماید.
در پایان جلسه مجمع عمومی موسس، اساسنامه و صورت جلسه مجمع جهت ثبت به اداره ثبت شرکت‌ها تسلیم و پس از تایید شرکت تشکیل شده محسوب می‌شود.
نحوه شرکت در پذیره‌نویسی
نحوه مشارکت در پذیره‌نویسی شرکت‌ها در اعلامیه پذیره‌نویسی قید می‌شود و گاهی ممکن است پذیره‌نویسی خارج از بازار سرمایه رخ دهد در نتیجه افرادی که تمایل دارند در پذیره‌نویسی اینگونه شرکت‌ها، شرکت داشته باشند می‌بایست با مراجه به بانک های مشخص شده در اعلامیه و امضای "ورقه تعهد سهام" و واریز وجه مورد نظر در پذیره‌نویسی مشارکت داشته باشند. اما گاهی پذیره‌نویسی شرکت‌ها در بازار سرمایه انجام می‌شود به عنوان نمونه به بررسی پذیره‌نویسی شرکت تامین سرمایه خلیج فارس که در بازار فرابورس انجام شده می‌پردازیم.
در تصویر بالا اطلاعیه پذیره‌نویسی شرکت تامین سرمایه خلیج فارس با نماد "تفارس" را مشاهده می‌کنیم. باتوجه به اطلاعات مندرج در تصویر فوق سرمایه اولیه این شرکت ۵۰۰۰ میلیارد ریال می‌باشد که ۳۰۰۰ میلیارد ریال توسط موسسین تعهد شده است و ۲۰۰۰ میلیارد ریال آن توسط پذیره‌نویسان تامین می‌شود.
پذیره‌نویسی سهام شرکت‌های سهامی به مبلغ ارزش اسمی هر سهم (۱۰۰۰ریال) انجام می‌شود در نتیجه:
۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ = ۱.۰۰۰ / ۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰
تعداد ۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ برگ سهم قرار است در این پذیره‌نویسی به فروش برسد همچنین طبق اطلاعیه حداقل برگ سهم قابل خریداری برای هر شخص حقیقی ۱ برگ سهم و حداکثر ۲۰.۰۰۰ برگ سهم می‌باشد که البته با توجه به اینکه روش پذیره‌نویسی بر اساس ثبت سفارش است ممکن است در صورت مشارکت بالای افراد در پذیره‌نویسی به هر شخص تعداد کمتری برگ سهم تخصیص داده شود.
برای شرکت در این پذیره‌نویسی کافی بود در تاریخ اعلام شده و از طریق سامانه‌های معاملاتی کارگزاری‌ها اقدام به خرید برگ سهم و شرکت در پذیره‌نویسی را داشته باشید.
انواع روش‌های پذیره‌نویسی
۱.روش تعهد پذیره‌نویسی
در این روش اگر ظرف مدت تعیین شده برای پذیره‌نویسی سهام، پذیره‌نویسی به طور کامل تکمیل نشود و مقداری از برگ سهام شرکت باقی بماند و به فروش نرسد، یک فرد یا واحد تجاری دیگری متعهد می‌شود که برگ سهم های باقی‌مانده را خریداری کند. به این شخص متعهد به اصطلاح متعهد پذیره‌نویس یا Underwriter گویند.
متعهد می‌بایست با ارائه وثیقه به سازمان بورس اوراق بهادار این اطمینان را حاصل کند که می‌تواند به تعهدات خود پایبند باشد.
۲.روش بهترین کوشش
معمولا هنگامی که شرکت‌ها از طریق پذیره‌نویسی اقدام به تامین مالی می‌کنند این عمل را با راهنمایی و کمک یک نهاد مالی مانند شرکت‌های تامین سرمایه به عنوان مدیره عرضه خود انجام می‌دهند. حال در روش بهترین کوشش بر خلاف روش تعهد پذیره‌نویسی دیگر شخص یا شرکت دیگری متعهد به خرید برگ سهم های باقی‌مانده نیست و مدیره عرضه سعی بر این دارد تا بیشترین تلاش خود را انجام دهد تا برگ سهام بیشتری در پذیره‌نویسی فروخته شود ولی ممکن است که تمام اوراق به فروش نرسد.
تفاوت پذیره‌نویسی و عرضه‌اولیه
یکی از مهم‌ترین سوالات در بحث پذیره‌نویسی و عرضه‌اولیه تفاوت این دو روش با یکدیگر است. در این قسمت قصد داریم به بررسی تفاوت این دو روش بپردازیم.
اولین و مهم‌ترین تفاوت این است که در روش پذیره‌نویسی شرکت در شرف تاسیس است و برای تامین مالی اولیه خود اقدام به پذیره‌نویسی می‌کند اما در روش عرضه اولیه شرکت ممکن است سال ها قبل تاسیس شده باشد و صرفا در زمان عرضه‌اولیه قرار بر این است که سهام شرکت در بورس عرضه شود.
تفاوت دیگر قیمت برگ سهم در این دو روش است به این صورت که در پذیره‌نویسی شرکت‌ها با ارزش اسمی هر سهم (۱۰۰۰ریال) فروخته می‌شوند ولی در روش عرضه‌اولیه از آنجا که شرکت سابقا سرمایه شرکت تامین شده است و شرکت تاسیس شده و در طی این مدت شرکت فعالیت و عملکرد داشته است در نتیجه شرکت با توجه به عملکرد خود توسط شرکت تامین سرمایه ارزشگذاری می‌شود و با قیمت ارزشگذاری شده عرضه می‌شوند.
تفاوت دیگر در مهلت زمان این دو روش است، به این شکل که در عرضه‌اولیه معمولا یک مهلت ۲ ساعته تعیین می‌شود ولی در پذیره‌نویسی این مدت ۳۰ روز است که البته باید به این نکته توجه شود که ممکن است در همان روز اول تمام برگ سهم خریداری شود و یا ممکن است در آن مدت ۳۰ روز تمام برگ سهم خریداری نشود و به در خواست موسسین ۳۰ روز دیگر پذیره‌نویسی تمدید شود.
تفاوت دیگر در این است که در پذیره‌نویسی فروشنده برگ سهم خود شرکت است مبلغ پذیره‌نویسی شده در انتها به حساب سرمایه شرکت منتقل می‌شود ولی در عرضه‌اولیه فروشنده برگ سهم سهامدار اصلی شرکت است و مبلغ حاصل از فروش سهام به دست سهامدار اصلی می‌رسد.
تفاوت مهم دیگر در زمان معاملات ثانویه است، به این شکل که در عرضه‌اولیه معاملات ثانویه از فردای آن روز شروع می‌شود ولی در پذیره‌نویسی معاملات ثانویه ممکن است به دلیل پروسه طولانی تاسیس شرکت چندین ماه یا حتی چندین سال بعد صورت بگیرد و در طی این مدت امکان نقدشوندگی و معامله برگ سهم شرکت وجود ندارد.
سخن آخر
در این مقاله با مفهوم پذیره‌نویسی آشنا شدیم و به بررسی فرآیند تشکیل شرکت سهامی عام از طریق پذیره‌نویسی پرداختیم حال می‌دانیم که چگونه می‌توان در پذیره‌نویسی مشارکت داشت. در ادامه پی بردیم روش‌های پذیره‌نویسی به چند صورت است و در آخر با تفاوت‌های مهم عرضه‌اولیه و پذیره‌نویسی آشنا شدیم.
مولف: علیرضا صبحی‌کمال
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍