در مقاله تامین مالی و انواع آن با روش‌های مختلف تامین مالی آشنا شدیم و متوجه شدیم که یکی از روش‌هایی که شرکت‌ها برای تامین منابع مالی خود از آن استفاده می‌کنند، روش‌های مبتنی بر بدهی است. در روش‌های مبتنی بر بدهی شرکت‌ها به زبان ساده از طریق استقراض دست به تامین مالی می‌زنند. یکی از روش‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی انتشار اوراق قرضه است. انتشار اوراق قرضه این امکان را به شرکت می‌دهد که از منابع سرمایه‌گذاران بالقوه که تمایل دارند پول خود را با نرخ مشخصی وام دهند، استفاده کند. در ادامه‌ی این مقاله به معرفی اوراق قرضه و انواع آن می‌پردازیم.
معرفی اوراق قرضه
انتشار اوراق قرضه یک وام گیری است به طوری که شرکت منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق تقسیم به واحدهای کوچکتر و فروش این واحدها (اوراق) به عموم مردم، تامین مالی می‌کند. برای مثال فرض کنید شرکتی قصد دارد به منظور خرید تجهیزات جدید و یا اصلاح ساختار مالی خود، مبلغ 1.000.000.000 ریال را از طریق انتشار اوراق قرضه تامین مالی کند. در این حالت شرکت اقدام به انتشار 1.000.000 اوراق قرضه با ارزش اسمی (Face value) 1000 ریال می‌کند. سرمایه‌گذاران در قالب خریداری این اوراق سرمایه‌های خود را به شرکت قرض می‌دهند و به ازای هر ورقه مبلغ 1000 ریال از شرکت طلبکار می‌شوند.
شرکت‌ها برای انتشار اوراق قرضه نرخ مشخصی را در نظر می‌گیرند که همان نرخ بهره‌ای است که شرکت بابت استقراض به مالکان اوراق قرضه در سررسیدهای مشخص پرداخت می‌کند، به این مبالغ بهره، کوپن قرضه گفته می‌شود. مبلغ کوپن اوراق قرضه از رابطه زیر محاسبه می‌شود.
C = Pn * r
C: مبلغ کوپن قرضه Pn: ارزش اسمی قرضه r: نرخ بهره قرضه
اوراق قرضه دارای سررسید (عمر محدود) هستند که همان مدتی است که شرکت تامین مالی انجام می‌دهد. در پایان عمر (سررسید) اوراق قرضه، شرکت ناشر مبلغ اسمی (اصل وام) را به ازای هر ورقه برای دارندگان قرضه واریز می‌کند.
با توجه به مطالب بالا، نتیجه می‌شود که اوراق قرضه دارای دو جریان نقدی آتی هستند:
1.مبالغ کوپن
2.ارزش اسمی (اصل وام)
کوپن‌ها بسته به شرایط قرضه در تاریخ‌های معین (3، 6 یا 12 ماه) برای دارندگان واریز و همچنین ارزش اسمی در تاریخ سررسید پرداخت می‌شود.
انواع اوراق قرضه
اوراق قرضه می‌توانند با شرایط و ویژگی‌های متفاوتی منتشر شوند که در ادامه با انواع اوراق قرضه آشنا خواهیم شد.
1.طبقه بندی اوراق قرضه از دیدگاه سررسید
اوراق قرضه با سررسید محدود: این نوع اوراق دارای سررسید مشخصی هستند که در زمان انتشار و عرضه اعلام می‌شوند و در زمان سررسید، مبلغ ارزش اسمی به سرمایه‌گذاران عودت می‌شود.
اوراق قرضه با سررسید نامحدود: این نوع اوراق سررسید نامحدود دارند و معمولا این اوراق با اختیار بازخرید منتشر می‌شوند تا زمانی که سرمایه گذار قصد فروش داشت، اوراق را به شرکت ناشر بفروشد.
2.طبقه بندی اوراق قرضه از دیدگاه پشتوانه
اوراق قرضه بدون پشتوانه: در این نوع اوراق شرکت ناشر دارایی‌ای را به عنوان پشتوانه در رهن خریداران اوراق قرضه نمی‌گذارد. این نوع اوراق دارای ریسک نکول (عدم پرداخت بدهی) هستند.
اوراق قرضه با پشتوانه دارایی: در این نوع اوراق شرکت ناشر دارایی‌ای را در رهن خریداران اوراق قرضه قرار می‌دهد و در صورت عدم توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌ها، خریداران قرضه می‌توانند دارایی را تصاحب کنند.
اوراق قرضه رهنی: ناشر این نوع اوراق معمولا بانک‌ها هستند. بانک‌ها با در رهن گرفتن دارایی‌هایی، وام به مشتریان می‌پردازند و از بابت آن بهره‌ای دریافت می‌کنند. بانک‌ها به پشتوانه جریان نقدی ورودی که این وام‌های رهنی ایجاد می‌کنند، اوراق قرضه منتشر می‌کنند و با استفاده از بهره وام‌های رهنی، مبالغ کوپن را پرداخت می‌کنند.
3.طبقه بندی اوراق قرضه از دیدگاه پرداخت کوپن
اوراق قرضه بدون کوپن: این نوع از اوراق قرضه دارای کوپن نیستند و جریان نقدی‌ای در میان مدت برای دارندگان ندارند. تنها جریان نقدی این نوع اوراق، مبلغ ارزش اسمی هست که در سررسید به دارندگان قرضه پرداخت می‌شود. اوراق خزانه اسلامی از این نوع هستند که در مقاله اوراق خزانه اسلامی با آن آشنا شدیم.
اوراق قرضه کوپن دار: این نوع از اوراق قرضه در سررسیدهای مشخص به دارندگان قرضه مبلغی تحت عنوان کوپن پرداخت می‌کند.
اوراق قرضه با کوپن شناور: این نوع اوراق قرضه دارای نرخ‌های ثابت نیستند و نرخ کوپن آن‌ها به عوامل اقتصادی بستگی دارد و نرخ کوپن دائما در حال تغییر است.
4.طبقه بندی اوراق قرضه از دیدگاه کارکرد
اوراق قرضه خزانه: برای تامین مالی فعالیت‌های دولت عموما از اوراق خزانه استفاده می‌شود. این اوراق عمدتا دارای سررسیدهای 1 تا 10 سال هستند. این اوراق از نوع بدون کوپن هستند و همچنین دارای ریسک نکول (عدم پرداخت) نیستند. در مقاله اوراق خزانه اسلامی با آن‌ها آشنا شدیم.
اوراق قرضه سازمان‌های دولتی: این نوع اوراق، توسط نهادهای دولتی منتشر می‌شوند. این اوراق توسط دولت مرکزی تضمین می‌شوند. وجوه حاصل از انتشار این اوراق در طرح هایی که دولت متصدی آن ها است صرف می‌شود. نرخ بازده و تاریخ سررسید این اوراق معمولا از اوراق خزانه بیشتر است.
اوراق قرضه شهرداری: این اوراق توسط دولت‌های محلی منتشر می‌شوند و وجوه حاصل از آن‌ها برای تامین مالی طرح‌های سرمایه‌ای بلند مدت و شهرداری به کار می‌رود. این اوراق با نرخ‌ها و سررسیدهای مختلفی منتشر می‌شوند. اوراق قرضه شهرداری معاف از مالیات هستند.
اوراق قرضه شرکتی: این اوراق را شرکت‌ها در جهت تامین مالی منابع مورد نیاز خود منتشر می‌کنند. این اوراق می‌توانند با پشتوانه دارایی یا بدون پشتوانه باشند. اوراق قرضه شرکتی معمولا با سررسیدهای بلند مدت هستند و از نظر ریسک از سایر اوراق قرضه، ریسک بیشتری دارند.
اوراق بهادار با درآمد ثابت اسلامی (صکوک): این اوراق دارای درآمد ثابت بوده بر اساس یک عقد اسلامی می‌باشد. این اوراق بر خلاف اوراق قرضه دارای یک حداقل نرخ بازدهی هستند و ممکن است این نرخ در آینده با توجه به فعالیت ناشر، تغییر کند. از انواع صکوک می‌توان به اوراق صکوک اجاره، مرابحه، مشارکت و... اشاره کرد.
در مقاله نحوه محاسبه بازده و ریسک اوراق قرضه، با مفاهیم بازده جاری، ارزشیابی اوراق و نرخ بازده تا سررسید (YTM) آشنا می‌شویم.
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍