هر شرکت و بنگاه اقتصادی ممکن است در ابتدای تاسیس و یا حتی در هنگام فعالیت خود برای توسعه کسبوکار خود اقدام به تامین مالی یا Financing کند. تامین مالی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با روش‌های مختلف، منابع مالی مورد نیاز خود را تامین و فعالیت خود را گسترش، ریسک خود را کاهش و بازدهی و سودآوری شرکت خود را به حداکثر برسانند.
سابقاً بانک‌های تجاری با اعطای وام به بنگاه‌ها، نقش مهمی در تامین مالی شرکت‌ها داشتند ولی امروزه با ایجاد بازار سرمایه، فرآیند تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی تسهیل شده است، به این شکل که بنگاه‌های اقتصادی با فروش اوراق بهادار باعث تبدیل سرمایه خرد عموم افراد جامعه به سرمایه‌های کلان برای سرمایه‌گذاری بر روی بنگاه‌های اقتصادی و تامین مالی آن‌ها می‌شوند.
انواع تامین مالی
تامین مالی به صورت کلی به دو روش انجام می‌شود:
1.تامین مالی مبتنی بر سرمایه
2.تامین مالی مبتنی بر بدهی
معمولاً بنگاه‌های اقتصادی تمایل بیشتری برای تامین مالی مبتنی بر سرمایه را دارند، زیرا در این روش هم دستیابی به منابع مالی سریع‌تر است و هم هزینه تامین مالی معمولا کمتر است و نیازی به پرداخت بهره وجود ندارد. البته این موضوع که کدام روش می‌تواند بهینه‌تر و کم هزینه‌تر باشد تا حد زیادی به شرایط اقتصادی کشور، نرخ بهره، بازده مورد انتظار سهامداران و مقدار تامین مالی شرکت نیز بستگی دارد. به عنوان مثال در بعضی از مواقع از آنجایی که تامین مالی مبتنی بر بدهی برای شرکت سپر مالیاتی ایجاد می‌کند، می‌تواند هزینه سرمایه کمتری داشته باشد. در ادامه با این دو روش بیشتر آشنا خواهیم شد.
تامین مالی مبتنی بر سرمایه
این روش به دلیل هزینه‌های پایین، ریسک کم و همچنین در دسترس بودن منابع مالی، معمولا در اولویت شرکت‌ها قرار دارد. تامین مالی مبتنی بر سرمایه خود نیز به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که به اختصار به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
1.پذیره نویسی شرکت‌سهامی:
در مقالات شرکت‌های سهامی و سهام چیست، به معرفی مفهوم سهام و شرکت‌های سهامی پرداختیم و متوجه شدیم که شرکت‌های سهامی می‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را از طریق صاحبان سهم تامین کنند. به عنوان مثال در شرکت‌های سهامی خاص این امر توسط خود موسسین انجام می‌شد ولی در شرکت‌های سهامی این امر به واسطه‌ی انجام پذیره‌نویسی سهام در بازار اولیه، توسط عموم افراد جامعه، تحت ضوابط و نکاتی انجام می‌شود. پس در واقع شرکت‌های سهامی با انتشار و فروش سهام شرکت، به تامین مالی می‌پردازند.
البته در این روش شرکت‌ها با دو روش می‌توانند تامین مالی داشته باشند:
1.انتشار سهام عادی
2.انتشار سهام ممتاز
ولی از آنجایی که در ایران شرکت‌های سهامی، اجازه‌ی انتشار سهام ممتاز ندارند به توضیح این موضوع نمی‌پردازیم.
نکته بسیار مهم: موضوعی که نباید آن را با پذیره‌نویسی سهام شرکت در بازار اولیه اشتباه بگیریم، موضوع عرضه‌اولیه است. در عرضه‌اولیه، سهام شرکت پیشتر منتشر شده است و صرفا پس از پذیرش شرکت در بازار سرمایه، سهام قابلیت معامله پیدا می‌کند و در این روش لزوما انتشار سهام انجام نمی‌شود.
2.افزایش سرمایه:
یکی از روش‌های رایج و متداول در امر تامین مالی مبتنی بر سرمایه یا (حقوق صاحبان سهام)، روش تامین مالی با استفاده از افزایش سرمایه است. افزایش سرمایه به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که به اختصار به معرفی روش‌های افزایش سرمایه می‌پردازیم. (در ویدیو‌ی افزایش سرمایه و انواع آن در مورد افزایش سرمایه صحبت کرده‌ایم)
2.1.افزایش سرمایه از محل سودانباشته یا اندوخته قانونی:
طبق قانون تجارت در صورتی که شرکت پس از پایان سال مالی خود، سود شناسایی کرده باشد؛ موظف است 5% سود خالص خود را به حساب اندوخته قانونی شرکت منتقل کند و این امر تا زمانی انجام می‌شود که اندوخته قانونی به میزان 10% کل سرمایه باشد. همچنین شرکت‌های سهامی پس انتقال 5% از سود خالص به حساب اندوخته قانونی و همچنین پس از کسر سود تقسیمی (dps)، مابقی مبالغ باقی‌مانده را به حساب سود انباشته شرکت منتقل می‌کنند.
حال شرکت در صورت نیاز به منابع مالی با هدف توسعه یا اصلاح ساختار مالی شرکت می‌تواند از محل سود انباشته یا اندوخته قانونی افزایش سرمایه داشته باشد و مبلغی که در حساب سود انباشته یا اندوخته قانونی موجود است را به حساب سرمایه منتقل کند. (در ویدیو‌ی افزایش سرمایه از محل سودانباشته و اندوخته قانونی در مورد این روش صحبت کرده‌ایم)
2.2.افزایش سرمایه از محل آورده نقدی:
در این روش از افزایش سرمایه، شرکت به منظور انجام طرح‌های توسعه و یا اصلاح ساختار مالی، سهامداران خود را برای شرکت در افزایش سرمایه در اولویت قرار می‌دهد و از سهامداران خواهان واریز مبالغی به حساب شرکت در جهت افزایش سرمایه است. در این روش به سهامداران حق تقدم تعلق می‌گیرد و سهامداران با پرداخت مبلغ ارزش اسمی (1000ریال) می‌توانند در این افزایش سرمایه شرکت کنند. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی می‌تواند به صورت صرف سهام و همچنین سلب حق تقدم نیز انجام شود که در مقالات بعدی در مورد روش‌های افزایش سرمایه بیشتر صحبت خواهیم کرد.
(در ویدیو‌ی افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در مورد این روش صحبت کرده‌ایم)
2.3.افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها:
طبق اصل بهای تمام شده در مباحث حسابداری، شرکت‌ها در هنگامی که دارایی‌هایی همچون زمین و ساختمان خریداری می‌کنند، تا مدت‌ها بعد ممکن است در گزارش‌گیری‌های خود این دارایی‌ها را به همان بهای تمام شده در هنگام خرید اعلام کنند. در کشورهای تورمی ارزش واقعی این دارایی‌ها ممکن است دستخوش تغییر شود و بالاتر از ارزش خریداری شوند. در نتیجه در این نوع از افزایش سرمایه شرکت ارزش دارایی‌های خود را بروز می‌کند و در نتیجه سرمایه شرکت ممکن است افزایش یابد. (در ویدیو‌ی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی در مورد این روش صحبت کرده‌ایم)
مزایا و معایب تامین مالی مبنتی بر سرمایه
مزایا: توسعه فعالیت و بهبود سودآوری شرکت.
معایب: ورود و اظهار نظر سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری‌های شرکت که ممکن است با ناسازگاری‌هایی در مدیریت شرکت مواجه شویم.
تامین مالی مبتنی بر بدهی
در بعضی از مواقع ممکن است شرکت بنا به دلایلی (مانند ایجاد سپر مالیاتی(پرداخت بهره معاف از مالیات است)) از طریق ایجاد بدهی اقدام به تامین کند. در این نوع از تامین مالی شرکت معمولا موظف به بازپرداخت اصل بدهی به همراه بهره آن است. تامین مالی مبتنی بر بدهی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که در ادامه به اختصار به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
1.اوراق قرضه:
شرکت‌ها ممکن است برای بدست آوردن منابع مالی اقدام به انتشار اوراق قرضه کنند و این اوراق را به فروش برساند. شرکت ناشر به موجب این اوراق متعهد خواهد شد که در دوره‌های زمانی مشخص (تا سررسید) سود تضمین شده‌ای را به دارندگان اوراق پرداخت کند و در تاریخ سررسید نیز مبلغ اسمی را به دارندگان اوراق پرداخت کند. در واقع این اوراق مانند وامی هستند که دارندگان اوراق به شرکت ناشر اعطا می‌کنند. از آنجایی که این اوراق دارای سود ثابت و تضمین شده‌ای دارند، حکم ربا داشته و در ایران با تغییرات ایجاد شده بر آن، به عنوان اوراق مشارکت و صکوک کاربرد دارند.
2.وام بانکی
یکی از منابع تامین مالی رایج، استفاده از وام‌های بانکی است. در این روش شرکت‌ها با وثیقه گذاشتن دارایی‌های خود در نزد بانک، اقدام به دریافت وام می‌کنند. این روش با پرداخت سود برای شرکت همراه است در نتیجه شرکت‌هایی که توان پرداخت سود را ندارند از این روش استفاده نمی‌کنند.
3.اوراق صکوک
صکوک جمع صک و به معنای سند و سفته و معرب کلمه چک است. این اوراق از جمله ابزارهای مالی اسلامی شمرده می‌شوند که بر مبنای قراردادهای مورد تایید اسلامی طراحی شده و در بازارهای مالی قابلیت معامله دارند. دارندگان اوراق صکوک به صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن می‌باشند. اوراق صکوک از انواع مختلفی برخوردار هستند که در مقالات بعدی به بررسی انواع اوراق صکوک می‌پردازیم.
مزایا و معایب تامین مالی مبنتی بر بدهی
مزایا: 1.حفظ مالکیت شرکت 2.ایجاد سپر مالیاتی 3.هزینه سرمایه ارزان‌تر در بعضی از مواقع
معایب: 1.نیاز به وثیقه یا ضامن 2.افزایش ریسک نقدینگی 3.زمان بر
تامین مالی داخلی و خارجی
هرگاه در تامین مالی، منابع مالی مورد نیاز شرکت از منابع مالی داخل شرکت تامین شود به آن تامین مالی داخلی گویند؛ مانند افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته قانونی؛ و اگر منابع مالی مورد نیاز شرکت از منابع مالی خارجی شرکت تامین شود به آن تامین مالی خارجی گویند؛ مانند پذیره نویسی سهام، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و تامین مالی مبتنی بر بدهی.
بسیاری از شرکت‌ها در هنگام نیاز به منابع مالی، روش تامین مالی داخلی را در اولویت خود قرار می‌دهند و در صورتی که منابع مالی حاصل از این روش کافی نباشد از روش های تامین مالی خارجی استفاده می‌کنند.
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍