اوراق خزانه اسلامی یا به اختصار "اخزا" از جمله اوراق‌های بدهی است که معمولا زمانی که دولت دارای کسری بودجه است و نمی‌تواند بدهی‌های خود را پرداخت کند، توسط دولت و به منظور تامین مالی پروژه‌های دولتی منتشر می‌شود؛ پس در واقع اوراق اخزا از جمله روش‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی است. این اوراق با بازدهی ثابت و بدون ریسک هستند و همچنین دارندگان اخزا، می‌توانند با نگهداری و یا با خرید و فروش در بازار ثانویه به کسب سود از این اوراق بپردازند.
در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی اوراق خزانه اسلامی بپردازیم و اگر قصد انجام یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک را دارید حتما این مقاله را دنبال کنید.
آشنایی با اوراق خزانه اسلامی
همواره در کشور شرکت‌هایی وجود دارند که به‌صورت پیمانکاری برای دولت پروژه‌هایی را انجام می‌دهند اما گاهی دولت به دلیل کسری بودجه نمی‌تواند حق‌الزحمه این پیمانکارها را به صورت نقد پرداخت کند در نتیجه اوراقی را منتشر می‌کند و در ازای بدهی خود، این اوراق را که کارکردی مانند چک دارد به پیمانکارها پرداخت می‌کند؛ البته چون این پرداخت در آینده قرار است اتفاق بیافتد، در نتیجه با توجه به ارزش زمانی پول، دولت مبلغ بیشتری نسبت به بدهی خود در قالب اوراق به پیمانکاران پرداخت می‌کند. به این اوراق، اوراق خزانه اسلامی (اخزا) گویند. اوراق خزانه اسلامی دارای قیمت اسمی (face value) 100.000 تومان است و معمولا دارای سررسید 1 الی 3 سال هستند و در تاریخ سررسید دولت به ازای هر ورق مبلغ 100.000 تومان را به دارندگان اوراق پرداخت می‌کند در نتیجه این اوراق از انواع اوراق بدهی ممتاز دولتی است و بدون ریسک نکول هستند یعنی در روز سررسید حتما این مبلغ به حساب دارندگان اوراق واریز می‌گردد و در بدهی‌های دولت اولویت بالاتری دارند.
نکته حائز اهمیت این است که شاید پیمانکاران و داراندگان این اوراق نیاز داشته باشند قبل از سررسید این اوراق، نیاز داشته باشند پول خود را به صورت نقد دریافت کنند. در نتیجه فرابورس این امکان را برای دارندگان اخزا فراهم کرد که بتوانند قبل از سررسید اوراقشان را به فروش برسانند و این اوراق را به وجه نقد تبدیل کنند. این اوراق پس از عرضه پیمانکاران در فرابورس معاملاتش شروع می‌شود و تا روز سررسید بین معامله‌گران نیز خرید و فروش و داد و ستد نیز صورت می‌گیرد.
قیمت اوراق خزانه اسلامی
همانطور که قبل‌تر گفته شد اوراق اخزا دارای یک قیمت اسمی هستند به مبلغ 100.000 تومان و این مبلغ ثابت و غیر قابل تغییر است؛ در تاریخ سررسید نیز این مبلغ به دارندگان اوراق واریز می‌شود. اما نکته قابل توجه این است که آیا پیمانکارانی که زودتر از سررسید قصد فروش این اوراق را دارند، به همان قیمت اسمی اوراق اخزا را عرضه می‌کنند؟
اگر به همان قیمت اسمی، اوراق را عرضه کنند، در نتیجه هیچ خریداری این اوراق را خریداری نمی‌کند و سرمایه‌گذاری بر روی این اوراق بدون توجیه اقتصادی خواهد بود؛ در نتیجه پیمانکاران این اوراق را به قیمت ارزان‌تری نسبت به قیمت اسمی عرضه می‌کنند (اصطلاحا قیمت را تنزیل می‌کنند). به منظور فروش اوراق اخزا زودتر از سررسید، با استفاده از فرمول زیر قیمت اوراق را تنزیل می‌کنند:
در این فرمول، نرخ سود مورد انتظار را معمولا هم تراز با نرخ بهره بانکی در نظر می‌گیرند.
این اوراق تا روز سررسید در فرابورس معامله می‌شوند و هر چقدر به روز سررسید نزدیک‌تر می‌شوند قیمت آن‌ها نیز طبق فرمول اول محاسبه و در نتیجه بالاتر می‌رود.
به‌عنوان مثال فرض کنید عرضه‌کنندگان قصد دارند یکسال قبل از سررسید این اوراق را با نرخ سود مورد انتظار 20% عرضه کنند در نتیجه طبق فرمول بالا این اوراق را با قیمت 83333 تومان عرضه می‌کنند.
استراتژی استفاده از اوراق اخزا
1.خرید و نگهداری تا سررسید
فرض کنید همانطور که گفته شد عرضه‌کنندگان، یک سال زودتر و با نرخ سود مورد انتظار 20% قیمت اسمی را تنزیل و با قیمت 83333 تومان اوراق را عرضه کردند؛ حال اگر سرمایه‌گذاران این اوراق را خریداری کنند و اقدام به نگهداری اوراق تا سررسید را داشته باشند، 20% بازدهی به‌دست می‌آورند. مقدار این بازدهی هم بسیار ساده و از طریق فرمول زیر محاسبه می‌شود.
2.خرید و فروش اوراق اخزا
اوراق اخزا در طول مدتی که تا سررسید خود فاصله دارند در بازار فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرند و همانطور که گفتیم با گذشت زمان و نزدیک‌تر شدن به سررسید، قیمت اخزا بالا رفته و در نتیجه از بازدهی آن کم می‌شود. اما قیمت اخزا در هر روز بنا به عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد و گاهی ممکن است این اوراق کمتر از ارزش فعلی خود معامله شوند و دارای سودی بیشتر از نرخ سود مورد انتظار باشند.
اما چطور متوجه شویم که قیمت اخزا، قیمت جذاب و با بازدهی بیشتری نسبت به سود مورد انتظار است؟ در پاسخ باید گفت که طبق فرمول زیر می‌توانیم بازده معادل سال اوراق اخزا را محاسبه کنیم. حال فرض کنید نرخ بهره بانکی 20% است اما طبق فرمول زیر بازده معادل سال اخزا 24% است، در نتیجه فرصت مناسبی برای خرید اخزا می‌تواند باشد.
نحوه سرمایه‌گذاری بر روی اخزا
با وارد شدن به سایت شرکت فرابورس به آدرس ifb.ir و در قسمت محاسبه بازده اوراق، می‌توانیم لیست این اوراق را مشاهده کنیم.
در این صفحه نماد اوراق اخزا، قیمت معامله، تاریخ آخرین روز معاملاتی، تاریخ سررسید، و همچنین YTM که همان نرخ سود مورد انتظار است و بازده ساده که همان بازده معادل سال است، قابل رویت است.
سرمایه‌گذاران می‌توانند در صورت دارا بودن کدبورسی و با مراجعه به سامانه‌های معاملاتی خود، همانند خرید و فروش سهام به معامله بر روی این اوراق بپردازند.
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍