فلسفه ایجاد بازارها، قرارگیری عرضه و تقاضا روبروی یک‌دیگر و انجام خرید و فروش بدون هیچگونه واسطه است. بازار بورس نیز از این قاعده مستثنا نیست و خریداران و فروشندگان بدون واسطه به انجام معاملات می‌پردازند و نتیجه‌ی روبروی هم قرار گرفتن عرضه و تقاضا، انجام معامله و کشف قیمت است. حال در بازار بورس برای جلوگیری از نوسانات غیرعادی قیمت به دلیل هیجاناتی که ممکن است در بازار بورس ایجاد شوند، قوانین محدودیت دامنه مجاز نوسان توسط نهادهای نظارتی تعریف و اجرایی شد.
دامنه‌ی نوسان حداکثر و حداقل قیمتی که نماد اجازه دارد در یک روز معامله شود را نشان می‌دهد؛ به عنوان مثال اگر دامنه‌ی نوسان سهمی را 5% در نظر بگیریم و قیمت آن سهم نیز بر فرض مثال 1000 ریال باشد، در نتیجه امروز این سهم می‌تواند حداکثر %5- افت قیمت و حداکثر %5+ رشد قیمت داشته باشد و بین 950 ریال و 1050 ریال معامله شود؛ معامله‌گران نیز صرفا می‌توانند برای سفارشات خرید و فروش خود بر روی آن نماد عددی بین 950 الی 1050 ریال را ثبت کنند و سفارشاتی با قیمت‌های خارج از این دامنه در سامانه‌های معاملاتی ثبت نمی‌شوند.
دامنه مجاز نوسان طی بازه‌های زمانی مختلف در بازار بورس ایران، اعداد متفاوتی داشته؛ اما در ادامه‌ی این مقاله با دامنه‌های مجاز نوسان حال حاضر بازار سرمایه آشنا خواهیم شد.
تاریخچه دامنه نوسان در ایران
مقررات دامنه‌ی نوسان در بازار بورس ایران از اوایل سال 1378 به اجرا درآمد و در آن سال‌ها هر نماد بسته به نظر نهادهای نظارتی دامنه‌نوسان‌های متفاوتی داشتند ولی شکل ساختار یافته‌ی آن به سال 1380 برمی‌گردد و در آن زمان شرکت‌ها با توجه به P/E های متفاوتی که داشتند، دامنه‌نوسان‌های متفاوتی از بین 1 الی 5 درصد به صورت متقارن ( به عنوان مثال %1- الی %1+ ) داشتند.
در سال 1382 الی 1384 دامنه‌ی‌نوسان برای تمام نمادها به صورت متقارن 5% قرار گرفت؛ اما طولی نکشید که با توجه به شرایط اقتصادی و تصمیمات شورای عالی بورس، دامنه‌ی نوسان اعداد متفاوتی را به خود دید، به عنوان مثال: دامنه‌ی نوسان از 1384 الی 1387 به صورت متقارن 2%، از 1387 الی 1388 به صورت متقارن 3%، از 1388 تا 1389 به صورت متقارن 3.5%، از 1389 الی 1394 به صورت 4%، از 1394 الی 1399 به صورت 5% ، از بهمن 1399 الی اسفند 1399 به صورت نامتقارن و به صورت %2- الی %6+ و از 1400 تا اوایل 1402 به شکل متقارن 5% تعریف شد؛ اما امروزه دامنه‌ی نوسان با کمی تغییرات ، در هر بازاری اعداد متفاوتی دارد که در ادامه با این دامنه‌های نوسان آشنا خواهیم شد.
دامنه های نوسان بازار بورس
دامنه‌های مجاز نوسان بازار بورس در حال حاضر به شرح زیر می‌باشد:
- سهام شرکت‌های حاضر در بازارهای اول بورس یا فرابورس: متقارن 7%
- سهام شرکت‌های حاضر در بازارهای دوم بورس یا فرابورس: متقارن 5%
- حق‌تقدم شرکت‌های بورسی: متقارن 10%
- حق‌تقدم شرکت‌های فرابورسی: متقارن 5%
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF: متقارن 10%
- اوراق بدهی: متقارن 5%
- سهام شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس، بازار زرد: متقارن 3%
- سهام شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس، بازار نارنجی: متقارن 2%
- سهام شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس، بازار قرمز: متقارن 1%
نکته: در صورتی که شرکتی در بازار پایه، 3 روز متوالی در حداکثر قیمت یا حداقل قیمت معامله شود ( صف خرید و صف فروش باشد)، روز چهارم دامنه‌ی نوسانش در صورتی که در بازار زرد باشد 5%، بازار نارنجی 4% و بازار قرمز 2% خواهد بود.
عدم وجود محدودیت نوسان
مواقعی وجود دارد که یک نماد ممکن است بدون دامنه‌نوسان معامله شود، و با توجه به شرایط عرضه و تقاضای موجود در بازار، درصدهای مثبت یا منفی بالایی را به خود شاهد باشد؛ عموما دو حالت وجود دارد که در صورت وقوع شاهد دامنه‌نوسان بر روی نماد نخواهیم بود که عبارتند از:
- هنگام بازگشایی نماد پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه یا مجمع عمومی فوق‌العاده
- هنگام بازگشایی نماد پس از افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف با نظر ناظر بازار
قیمت مجاز
قیمت مجاز حداقل و حداکثر قیمتی است که یک نماد با توجه به دامنه‌ی نوسان خود می‌تواند در یک روز معامله شود؛ به عنوان مثال: در تصویر زیر قیمت مجاز نماد فخوز را مشاهده می‌کنیم.
از آنجایی که نماد فخوز در بازار اول بورس قرار دارد، در نتیجه دامنه‌ی نوسان آن 7% و به صورت متقارن است و اگر به قیمت دیروز که در واقع نقطه‌ی صفر تابلو محسوب می‌شود، 7% اضافه کنیم و همچنین 7% کم کنیم، قیمت مجاز محاسبه می‌شود؛ درنتیجه:
2575 = 1.07 * 2407
2239 = 0.93 * 2407
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍