در مقاله سهام چیست و انواع آن، با مفهوم سهام آشنا شدیم و متوجه شدیم به طور کلی سهام آن بخش کوچکی از سرمایه شرکت است که نشان دهنده حق مالکیت سهامدار بر شرکت و منافع حاصل از عملکرد آن است. همانطور که می‌دانیم سهام شرکت‌ها در بازار ثانویه بین معامله‌گران حقیقی و حقوقی قابل معامله است و با توجه به مکانیزم عرضه و تقاضا، خریداران و فروشندگان بر روی یک قیمت به توافق رسیده و برگ سهام را بین خود معامله می‌کنند؛ اما سوال اینجاست که قیمتی که سهام شرکت در بازار بورس در حال معامله است آیا با ارزش واقعی آن نیز برابر است؟ منظور از ارزش واقعی چیست؟ ارزش واقعی چطور بدست می‌آید؟و...
در ادامه‌ی این مقاله با انواع ارزش سهام آشنا خواهیم شد و به سوالات بالا پاسخ خواهیم داد.
انواع ارزش سهام
ارزش سهام یک مفهوم انتزاعی بوده و با قیمتی که سهام در بازار بورس در حال معامله است می‌تواند کاملا متفاوت باشد. انواع ارزش سهام را می‌توان به چهار نوع دسته‌بندی کرد که عبارتند از:
1.ارزش اسمی
2.ارزش بازاری
3.ارزش دفتری
4.ارزش ذاتی
در ادامه با هر یک از انواع ارزش سهام آشنا خواهیم شد.
ارزش اسمی
شرکت‌های سهامی به منظور تامین مالی مبتنی بر سرمایه، سرمایه شرکت را به قطعات کوچکی به نام سهام تقسیم می‌کنند و با فروش قسمتی از کل سهام شرکت، منابع مالی مورد نیاز خود را تامین می‌کنند. اما شرکت به چه صورت سرمایه خود را به قطعات کوچک سهام تبدیل می‌کند؟
در پاسخ سوال بالا باید گفت که شرکت‌های سهامی با کمک ارزش اسمی یا Face Value این کار را انجام می‌دهند. ارزش اسمی طبق قانون تجارت یک مقدار ثابت و توافق شده‌ای است که در ایران برابر است با 1000 ریال؛ شرکت‌های سهامی با تقسیم سرمایه خود بر ارزش اسمی (1000 ریال) تعداد کل سهام شرکت را محاسبه می‌کنند.
اگر شرکتی تازه تاسیس باشد و قصد تامین مالی داشته باشد، بعد از محاسبه تعداد کل سهام شرکت، قسمتی از سهام شرکت را با همان ارزش اسمی (1000 ریال) به سرمایه‌گذاران می‌فروشد و تامین مالی صورت می‌گیرد.
همانطور که گفتیم ارزش اسمی یک مبلغ ثابت و توافق شده است که برابر با 1000 ریال است و بر روی برگ سهام تمامی شرکت‌ها این مبلغ درج می‌شود؛ برای مثال در تصویر نمونه‌ای از برگ سهام شرکت پالایش نفت تهران با نماد شتران را مشاهده می‌کنیم که ارزش اسمی آن برابر با 1000 ریال است.
ارزش بازاری
ازرش بازار یا Market Value همانطور که از نامش مشخص است نمایانگر همان قیمتی است که سهام شرکت در بازار بورس در حال معامله می‌باشد. قیمت سهام شرکت در بازار بورس تحت تاثیر مولفه‌های مختلفی است که در آخر این عرضه و تقاضای بازار است که منجر به کشف قیمت می‌شود. ارزش بازاری ممکن است با ارزش دفتری و ذاتی که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد، متفاوت باشد و این تفاوت تحت تاثیر چشم انداز سرمایه‌گذاران از عملکرد شرکت در آینده می‌باشد.
برای اطلاع از ارزش بازاری سهام شرکت کافیست وارد سایت tsetmc شوید و در تابلو معاملاتی نماد مورد نظر، قیمت آخرین معامله را مشاهده کنید.
ارزش دفتری
ارزش دفتری Book Value در واقع ارزش ترازنامه‌ای حقوق صاحبان سهام شرکت را اطلاع می‌دهد. و از طریق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
برای محاسبه این ارزش کافیست از طریق سایت codal، آخرین صورت مالی منتشره شده شرکت را باز کرده و در قسمت صورت وضعیت مالی (ترازنامه)، مجموع دارایی‌های شرکت را از مجموع بدهی‌های شرکت کم کرده و حاصل را تقسیم بر تعداد کل سهام شرکت (سرمایه تقسیم بر ارزش اسمی) کنید؛ یا برای سادگی بیشتر کافیست مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت را تقسیم بر تعداد کل سهام شرکت کنید. در اصطلاح به ارزش دفتری، ارزش تصویه نیز گفته می‌شود، به این شکل که اگر قرار بر انحلال شرکت باشد، دارایی‌های شرکت به فروش می‌رسد و بدهی‌ها از آن کسر می‌شود و سپس هرچه باقی ماند بین سهامداران تقسیم می‌شود.
یکی از مهم‌ترین کاربردهای ارزش دفتری در نسبت P/B می‌باشد؛ این نسبت برابر است با قیمت (Price) یا همان ارزش بازاری تقسیم بر ارزش دفتری (Book Value)؛ هر چه این نسبت کمتر (کمتر از 1) باشد به این معنا است که سهام شرکت کمتر از ارزش دفتری آن در حال معامله می‌باشد و هرچه این نسبت بالاتر باشد (بیشتر از 1) بیانگر این است سهام شرکت بالاتر از ارزش دفتری در حال معامله می‌باشد.
ارزش ذاتی
ارزش ذاتی در واقع همان ارزش برآوردی است که سهامداران از سهام شرکت دارند. ارزش ذاتی فرمول مشخصی ندارد و با بررسی مولفه‌های اقتصادی، وضعیت صنعت، عملکرد شرکت (فروش و هزینه‌های شرکت) توسط تحلیلگران بنیادی به دست می‌آید. برای مثال فرض کنید سهام شرکت الف در بازار بورس به قیمت 2000 تومان در حال معامله می‌باشد؛ تحلیلگران با توجه به روند فروش و سودآوری شرکت الف، قیمت سهام این شرکت را 3000 تومان ارزشگذاری کرده‌اند، در نتیجه در این حالت قیمت سهام الف در بازار زیر قیمت ذاتی (under value) در حال معامله می‌باشد که این نشانگر موقعیت خوبی برای خرید سهام الف است؛ حال در حالت دیگر فرض کنید تحلیلگران قیمت سهام این شرکت را 1500 تومان ارزشگذاری کرده‌اند، در این حالت سهم بالاتر از قیمت ذاتی (over value) در حال معامله می‌باشد و فرصت مناسبی برای گرفتن موقعیت فروش بر روی سهم می‌باشد.
در مقالات بعدی در مورد روش‌های ارزشگذاری سهام و به دست آوردن ارزش ذاتی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
مولف: علیرضا صبحی‌کمال
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍