در مقاله ابزارهای مالی اسلامی (صُکوک) به بررسی معنا و مفهوم صکوک، تاریخچه صکوک، تفاوت صکوک با اوراق قرضه و همچنین انواع صکوک پرداختیم؛ حال در این مقاله قصد داریم کمی دقیق‌تر در مورد اوراق صکوک صحبت کنیم و در ابتدا با شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه آشنا و سپس در مورد ساختار اصلی این اوراق و همچنین ارکان و ملزمات انتشار اوراق صکوک صحبت کنیم.
شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه
شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به موجب دستورالعمل فعالیت نهادهای واسط، مصوب 11/05/1389، شورای عالی بورس اوراق بهادار تاسیس گردید و موضوع فعالیت آن: تاسیس، اداره و راهبری نهادهای واسط است.
وظایف شرکت مدیریت دارایی مرکزی در قبال صکوک
شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازاز سرمایه با توجه به جایگاه خود در بازار سرمایه، حافظ منافع دارندگان صکوک بوده و بر تمامی مراحل اعم از خرید و فروش اوراق، بازخرید اوراق، محل صرف سرمایه جذب شده، پرداخت سود، عملکرد نهادهای واسط و ارکان انتشار اوراق، نظارت دارد.
سایر وظایف:
1.ارائه پیشنهاد و راهکار در راستای توسعه ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) به سازمان بورس و اوراق بهادار
2.بررسی پیشنهادات نهادهای مالی در خصوص شیوه‌های جدید تامین مالی
3.تعیین و معرفی شرکت واسط مالی
4.بررسی وثیقه بانی جهت طرح تامین مالی
5.نظارت بر عقد قرارداد بین ارکان انتشار اوراق
6.پیگیری پرداخت اجاره‌بها و اقساط به دارندگان اوراق توسط عامل پرداخت (شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه)
7.تهیه و ارائه گزاش در خصوص تخلف بانی و ضامن جهت پرداخت اجاره‌بها
8.پیگیری‌های لازم به منظور واریز وجوه حاصل از فروش اوراق به حساب نهاد واسط مربوطه
9.نظارت بر خرید دارایی توسط ناشر و اجاره آن به بانی
ساختار اوراق بهادار اسلامی (صکوک)
به صورت اجمالی اوراق صکوک به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1.اوراق غیرانتفاعی: این نوع از اوراق معمولا بدون نرخ بهره هستند و ناشر در زمان سررسید تنها ارزش اسمی اوراق را به دارندگان اوراق واریز می‌کند؛ مانند اوراق قرض‌الحسنه
توجه: اوراق وقف نیز جزو دسته ابزارهای غیرانتفاعی است و برای طرح‌های عام‌المنفعه، منتشر و به واقفین واگذار می‌شود.
2.اوراق انتفاعی: این نوع از اوراق صکوک به غیر از ارزش اسمی، منفعتی نیز برای دارندگان به همراه دارند که خود به دو دسته تقسیم می‌شوند:
2.1.اوراق صکوک با بازدهی انتظاری: این نوع از اوراق دارای سود ثابت و معینی هستند که در بازار ثانویه نیز مورد معامله قرار می‌گیرند؛ مانند اوراق اجاره، مرابحه، استصناع، سلف، منفعت و جعاله.
2.2.اوراق صکوک با بازدهی معین: این نوع از اوراق نشانگر مالکیت بر یک دارایی است و هرگونه تغییر در ارزش آن دارایی متوجه صاحب اوراق خواهد بود؛ مانند اوراق مشارکت، مضاربه، مزارعه و مساقات.
ارکان انتشار اوراق صکوک
1.بانی: شخص حقوقی است که برای تامین مالی خود اقدام به انتشار اوراق بهادار صکوک می‌کند.
2.مشاور عرضه: شرکت بانی برای تامین مالی ابتدا می‌بایست درخواست خود مبنی بر انتشار صکوک را با یک شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری مطرح کند و فرآیند تامین مالی با همراهی یک شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری انجام می‌شود.
شرکت مشاور سرمایه‌گذاری پاداش با ارزیابی شرایط ویژه بنگاه‌ها، همواره در صدد پیشنهاد بهینه ترین راهکار تأمین مالی متناسب با نیاز مشتریان بوده است برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تامین مالی و انتشار اوراق .
بهادار به سایت www.padash.ir مراجعه فرمایید.
3.نهاد واسط (SPV): نهاد واسط به عنوان عامل انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) است و اشخاص بانی برای تامین مالی به واسطه، نهاد واسط اقدام به انتشار اوراق می‌کنند. این نهاد هم به نوعی وکیل بانی در امر انتشار اوراق و تامین مالی است و هم به نوعی وکیل دارندگان اوراق در امر انعقاد قراردادهای مربوط به دارایی مبنای انتشار اوراق است. هر نهاد واسط نیز در هر زمان نمی‌تواند برای تامین مالی بیش از یک طرح، اوراق بهادار منتشر کند.
4.عامل فروش: شخص حقوقی که نسبت به عرضهی اوراق بهادار اسلامی از طرف ناشر برای فروش اقدام می‌نماید. عامل فروش از بین بانک‌ها، موسسات مالی، تامین سرمایه‌ها و یا کارگزاری‌ها و توسط شخص بانی تعیین می‌شود. بانی انتشار اوراق بهادار را به نهاد واسط واگذار و او را وکیل خود قرار می‌دهد و نهاد واسط نیز پس از انتشار اوراق، امر فروش را به عامل فروش واگذار می‌کند.
5.عامل پرداخت: عامل پرداخت در واقع همان شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه‌ی وجوه می‌باشد که پرداخت‌های مرتبط با اوراق همچون پرداخت سود و اصل سرمایه در سررسیدهای معین را بر عهده دارد.
6.متعهد پذیره‌نویسی: اگر اوراق منتشره در زمان و مهلت مقرر به فروش نرسد و امر تامین مالی تحقق نیابد، شخصی حقوقی که متعهد پذیره‌نویسی است می‌بایست مابقی اوراق که در مهلت پذیره‌نویسی به فروش نرسیده است را خریداری کند.
7.دارندگان اوراق: دارندگان اوراق در واقع همان سرمایه‌گذاران هستند که با خریداری اوراق در امر تامین مالی نقش اساسی دارند. دارندگان اوراق با توجه به نوع اوراق صکوک از منافعی نیز برخوردار خواهند بود.
8.بازارگردان: بازارگردان یک نهاد مالی مانند یک شرکت تامین سرمایه است که با اخذ مجوزهای لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضا به معامله اوراق می‌پردازد.
9.ضامن: شخصی حقوقی است که به عنوان عامل تضمین کننده سرمایه و سود دارندگان اوراق بهادار عمل می‌کند. ضامن می‌بایست مستقل از بانی باشد و توانایی مالی لازم جهت ضمانت را داشته باشد.
سخن آخر
در مقاله ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) با معنا و تاریخچه و انواع صکوک آشنا شدیم و همچنین در این مقاله در مورد ساختار انواع اوراق صکوک صحبت کردیم و متوجه شدیم که انتشار اوراق صکوک مستلزم وجود و فعالیت ارکان خاصی است که با این ارکان نیز آشنا شدیم. در مقالات بعدی به تفصیل در مورد اوراق صکوک اجاره، مرابحه و... صحبت خواهیم کرد.
سلام، لطفاً نظر خودتو درباره این پست بنویس 😍